Узбекстан тарийхы лекция

3. Davan davlati haqidagi manbalar. 
Farg’ona vodiysining qadimgi davr tarixi yetarli darajada o’rganilmagan. Tarixiy yozma 
manbalarda ham bu haqda deyarli hech qanday ma’lumotlar uchramaydi. Xitoy manbalarida 
ba’zi bir qisqa, uzuq-yuluq ma’lumotlar uchrab turadi. Buning sababi Farg’ona vodiysining 
Xitoy bilan hududiy jihatdan chegaradosh va qo’shni bo’lganligi deb tasavvur qilinishi mumkin. 
Yuqoridagi sabablar taqozosi bilan darsliq qo’llanma va adabiyotlarda Farg’ona vodiysining 
qadimgi davri tarixi haqida maxsus so’z yuritilmagan. Akademik Ahmadali Asqarov 
«O’zbtkiston tarixi» kitobida bu kamchilikni tuzatish bo’yicha dastlabki qadamni qo’ygan. . 
Qadimgi Farg’ona tarixi haqida xitoy manbalarida Dovon davlati bo’lganligi tilga olinadi. 
Ammo bu davlatning qachon paydo bo’lganligi va inqirozga yuz tutib, qachon tarix sahnasidan 
tushganligi masalasida hech narsa deyilmagan. Biz bu davlatning miloddan avvalgi II-I asrlarda 
qudratli davlat uyushmasi bo’lganligini bilamiz, xolos. 
Akademik A. Asqarov fikricha, miloddan avvalgi VI-IV asrlarda Markaziy Osiyoning 
Baqtriya, Parfiya, Marg’iyona, So’g’d, Xorazm kabi o’lkalari Eron Ahamoniylari tomonidan 
bosib olinganda qadimgi Farg’ona bunday tobelikdan ozod bo’lgan. Bu davlat Xorazm davlati 
singari Makedoniyalik Iskandarga ham tobe bo’lmagan. 
Dovon (Parkana) davlati haqida bizgacha juda kam ma’lumot yetib kelgan. Mazkur 
davlatning faoliyat ko’rsatgan davri ham to’lali-gicha aniqlanmagan, uning mil. avv. III asrdan 
mil. II asrga qadar mavjud bo’lganligi taxmin qilinadi. Dovon davlati haqidagi ma’lu-motlar 
ko’proq Xitoy manbalarida uchraydi. Mil. avv. III asr manba-larida bu davlat «Dovon », 
keyinroq esa «Boxan» hamda «Polona» nomlari bilan eslatiladi. Xitoy tarixchilarining 
yozishicha, mazkur davlat aholisi 70 ta shahar va qishloqlarda istiqomat qilgan. Xitoy sayyohi 
Chjan Szyan (mil. avv. II. asr) Qadimgi Farg’ona aholisi bir necha yuz ming kishidan iborat 
bo’lib, 70 ta katta-kichik shaharlarda yashaganliklari, ularning qurollari o’q-yoy va nayzadan 
iborat bo’l-ganligi, chavandozlari ot ustida turib kamondan o’q uzishga mohir ekanligi xususida 
ma’lumot beradi.
Xitoy manbalarida yozilishicha, Dovon davlatining chegaralari shimolda Qang’yuylar 

---

mamlakati va hozirgi Toshkent vohasigacha, janubda esa Yuyechjilar davlatiga qadar cho’zilgan.