"pensiya ishi" kafedrasi qosimov toxir shakirovich

III.BOB. XORIJIY TAJRIBALAR ASOSIDA O‘ZBEKISTON PENSIYA 
TA’MINOTI TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI 
3.1.Pensiya ta’minoti tizimi islohotlarining asosiy yo‘nalishlari 
 
O‘zbekiston Respublikasi Prezedenti I. Karimov ta’kidlaganlaridek, «… Turli 
muassasa va xizmatlar, birinchi navbatda, pensiya, ijtimoiy ta’minot va tibbiy 
xizmat ko‘rsatish muassasalari faoliyatini muvofiqlashtirish va zarur darajada 
nazorat qilish masalalari»
1
pensiya islohotlariga zaruriyat tug‘iladi.
 
Ko‘pgina mamlakatlar bir qator pensiya islohotlarini amalga oshirdilar. 
Chexiyada pensiya bilan ta’minlashni isloh qilishning asosiy yo‘nalishlari zararli 
va og‘ir mehnat uchun imtiyozlarni bekor qilish, ish yurituvchilarning sug‘urta 
qilingan badallariga qo‘shimcha badallar kiritish, to‘langan badallar va olingan 
pensiyalar o‘rtasidagi bog‘liqlikni kuchaytirish, ko‘p rejali pensiya sug‘urta 
tizimini rivojlantirish, alohida pensiya rejalari imkoniyatlarini kengaytirish, 
pensiya yoshini erkaklar va ayollar uchun 2015-2020 yillarda 65 yoshgacha 
oshirishdan iborat. Xorijiy davlatlarda pensiya tizimi islohotlari davlatning ijtimoiy
siyosatining vazifalarini e’tiborga olgan holda, amalga oshirish ishlari bajariladi.
Pensiya islohotlari jarayonida jahon jamoatchiligning asosiy vazifasi, “avlodlar
birdamligi” tamoyili asosida faoliyat ko‘rsatayotgan Pensiya fondi faoliyatini 
rivojlantirishdan iborat. Pensiya tizimlarini isloh qilishning uch varianti bo‘lishi 
mumkin: birinchisi – taqsimot tizimining ayrim parametrlarini isloh qilish, 
ikkinchisi – majburiy jamg‘arib boriladigan tizimga o‘tish, uchinchidan –
bosqichma-bosqich taqsimot va jamg‘arma unsurlarini o‘zida mujassam etgan 
ko‘p darajali tizimga o‘tish. Quyidagi rasmda pensiya tizimini isloh etishga
qaratilgan chora-tadbirlar ko‘rsatilgan.