"pensiya ishi" kafedrasi qosimov toxir shakirovich

 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.3.1.-rasm. Qozog‘iston Respublikasining ijtimoiy fondlar tizimi
1
. 
Yangi pensiya ta’minoti tizimiga o‘tish davrida mehnat pensiyasi uch 
qismdan iborat. Talab qilinadigan sug‘urta stajiga ega bo‘lgan shaxslarga davlat 
1
Tadqiqot jarayonida o‘rganilgan adabiyotlar asosida tuzildi. 
Qozog’iston 
Respublikasinin
g Bandlik fondi
Qozog’iston 
Respublikasinin
g Pensiya fondi
Qozog’iston 
Respublikasini
ng Ijtimoiy
sugurta fondi
Qozog’iston 
Respublikasini
ng Majburiy 
tibbiy sugurta
fondi 
Qozog’iston
Respublikasining 
ijtimoiy fondlar
tizimi

---

41 
tomonidan kafolatlangan tayanch pensiya. Bunday tizimda mehnat pensiyasi 
kamida 5 yillik ish stajiga ega bo‘lganlarga tayinlanadi. Sug‘urta stajining yakka 
(shaxsiy) tartibda hisobga olish tizimi joriy etilgunga qadar har yili uchun 
qo‘shimcha to‘lovlar. Yakka tartibdagi hisobvaraqlari joriy etilgandan so‘ng har 
bir sug‘urtalanuvchining shaxsiy hissasiga qarab hisoblanadigan sug‘urta 
pensiyasi, ya’ni bu pensiya jamg‘arilgan sug‘urta badallarini va pensiya olish 
huquqini qo‘lga kiritish vaqtida taxminiy o‘rtacha umr ko‘rish muddatini hisobga 
olgan holda tayinlanadi. 
Qozogiston Respublikasida byudjetdan tashqari fondlarni shakllantirish bilan
mamlakat iqtisodiyotini tartiblash, tashqi iqtisodiy faoliyatni yaxshilash, ilmiy 
tadqiqot ishlarini rivojlantirish hamda aholiga ijtimoiy nafaqa va pensiyalarni 
to‘lash imkoniyati yaratildi. Qozog‘iston Respublikasida ijtimoiy fondlarga 
byudjetdan tashqari fondlar maqomi berilgan. Qozog‘iston Kozogiston 
Respublikasi hukumati va Qozog‘iston Respublikasi Prezidentining qonun
hujjatlari bilan tasdiqlanadi. Qozog‘iston Respublikasi Pensiya fondi pensiya 
ta’minotini moliyaviy boshqarish maqsadida tashkil qilingan, mustaqil moliya-
kredit tashkiloti hisoblanadi. Qozog‘iston Respublikasining jamg‘arib boriladigan 
pensiya fondi Qozog‘iston Respublikasining qonun hujjatlarida belgilangan
tartibga muvofiq, pensiya vznoslarini yig‘ish va pensiyalarni to‘lash bo‘yicha 
faoliyat olib boradigan, shuningdek, pensiya aktivlarini investitsion boshqaradigan 
yuridik shaxs hisoblanadi. Qozog‘iston Respublikasining jamg‘arib boriladigan 
pensiya fondi majburiy vznoslarni to‘playdi, fondning investitsion portfelini
shakllantirish uchun mablag‘larni turli qimmatli qog‘ozlarga joylashtiradi. Xorijiy 
mamlakatlarda pensiyalarni to‘lash tajribalarini o‘rganish asosida soha
samaradorligining ortishi, tezkor va aniq hisobotlar shakllanishi, pensiya
tayinlanishi va to‘lanishida inson omilini kamaytirish orqali jamg‘arma
mablag‘larining maqsadli sarflanishi ustidan nazoratni kuchaytirishga xizmat 
qiladi albatta. 
O‘zbekistonda fuqarolarning davlat kafolatlarini moliyaviy ta’minlash 
uchun Pensiya jamg‘armasi tashkil etilib daromadlari majburiy to‘lovlar va 

---

42 
badallar, yagona ijtimoiy to‘lov tushumlari, alohida yuridik shaxslarning ijtimoiy 
sug‘urta badallari, fuqarolarning sug‘urta badallari, jismoniy shaxslar ayrim 
toifalarining sug‘urta badallari, majburiy ajratmalar shakllantiriladi.