nurlar intensivligi bilan lyuminessensiya shulalanish intensivligining bog`liqligidir.
58
k
e
e
E
E
B
Shulalanuvchi kvantlar sonining (N
e
) yutilgan kvantlar (N
k
) soniga nisbati
lyuminessensiyaning kvant unumini:
k
e
e
N
N
B
tashkil etadi. Lyuminessensiyaning energetik va kvant unumlari yutilgan
nurning qancha qismi lyuminessensent energiyaga aylanganligini ko`rsatadi. Bu
qiymatlar o`zaro quyidagicha bog`langan:
k
e
kv
k
e
k
k
e
e
k
e
e
B
v
v
N
hv
N
hv
E
E
B
S.I.Vavilov lyuminessensiya energetik unumi bilan uni hosil qiluvchi
qo`zg`atuvchi nurning to`lqin uzunliklari orasidagi bog`lanishni o`rganib quyidagi
qonunni ta’rifladi: “Yutilish spektrining qisqa to`1qinli jismi ta’siridan
lyuminessensiya qo`zg`atganda, uning energetik unumi qo`zg`atuvchi nurning
to`lqin uzunligiga mos ravishda o`sadi, so`ngra yutilish hamda chiqarish
spektrlarining ustma-ust tushish sohasida keskin kamayadi”. 18. chizma. Shunday
qilib, spektrning muayyan sohasida lyuminessensiyaning kvant unumi to`lqin
uzunligiga bog`liq emas. 18 chizma. Boshqacha qilib aytganda, lyuminessensiya
molekulaning energetik pog`onalari to`plamiga bog`liq bo`lib molekulaning
qo`zg`atishda aynan qaysi yorug`lik kvantlari qatnashganiga bog`liq emas.
Shuning uchun ham, ko`pincha spektrning katta energiyaga bog`liq bo`lgan
ultrabinafsha sohasi ishlatiladi. Bu, tabiiyki energiyaning yorug`likka emas
issiqlikka aylanadigan ulushini ko`paytiradi. Analitik maqsadlarda bu ahamiyatga
ega emasligi uchun analizga amalda ta’sir ko`rsatmaydi. Lyuminessensiya kvant
unumi usulining sezuvchanligini fodalaydi. Kvant unumi qancha katta bo’lsa,
usulning sezuvchanligi shuncha yuqori bo`ladi.
Lyuminessensiyaning
intensivligi
shulalanuvchi
zarralar
soniga
mutanosibdir:
I
e
=xN
e
=xV
kv
N
k
,
59
Bu yerda, x–mutanosiblik koeffitsenti. Yutilgan kvantlar soni yutilgan nur
intevsivligiga mutanosibdir:
N
k
=x
’
(I
0
-I).
Bu yerda, x’–mutanosiblik koeffitsenti. Ushbu tenglamaga intensivlikning
Buger–Lambert–Ber qonunidagi ifodasini qo’yib:
N
a
=x’I
o
(1-10
-εcl
)
tenglamani olish mumkin. Bu tenglamadagi yuqoridagi
I
e
=xU
kv
N
k
tenglamaga qo`ysak
I
e
=xxV
kv
I
0
(1-10
-εcl
)
Hosil bo`ladi. Tegishli o`zgartirishlardan keyin εcl≤10
-2
bo`lganda:
I
ε
=2.3xx’V
kv
I
0
εcl
Tenglamani olish mumkin. Bu tenglamadagi barcha qiymatlarini k bilan
belgilasak:
I
ε
>K
c
Bundan, lyuminessensiya kvant unumi, qo’zg’atuvchi nurning intensivligi,
yutish qatlami va boshqalar doimiy bo’lganda, lyuminessensiyaning mutanosib
bo’lishi ravshan. Bu tenglama kichik konsentratsiyalar uchun haqlidir.
Do'stlaringiz bilan baham: