Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

6. Bankdagi maxsus schyotlardagi pul mablag’lari sintetik hisobining 

to’g’riligi va to’liqligini tekshirish  

 

Korxonalar  bankda  hisob-kitob  schyoti,  valyuta  schyotidan  tashqari  maxsus 

schyotlarga ham ega bo’lishlari mumkin. Bunday schyotlar mamlakatimizdagi va 

chet  ellardagi  akkreditivlarda,  chek  daftarchalarida,  boshqa  to’lov  hujjatlarida 

(veksellardan  tashqari),  joriy,  alohida  va  boshqa  maxsus  schyotlarda 

saqlanayotgan  milliy  va  xorijiy  valyutalardagi  pul  mablag’larini  hisobga  olish 

uchun  mo’ljallangan.  Bankda  maxsus  schyotlarni  ochish  korxonalar  o’rtasida 

ayrim  hisob-kitoblarni  yuritish  xususiyatlaridan  ham  kelib  chiqadi.  Auditorlik 

---

 

 

329 

tekshiruvi har bir maxsus schyot bo’yicha o’tkaziladi.  

Bankdagi maxsus schyotlar bo’yicha muomalalarni hisobga olish uchun 5510-

«Akkredetivlar»,  5520-«Chek  daftarchalari»,  5530-«Boshqa  maxsus  schyotlar» 

tayinlangan  bo’lib,  ularda  pul  mablag’lari  harakati  ham  so’mda,  ham  valyutada 

aks ettiriladi.  

Alohida  saqlash  talab  qilinadigan  pul  mablag’lari  harakatini  nazorat  qilish 

uchun  5510,  5520  -  schyotlar  ma’lumotlari  tekshiriladi.  Pul  mablag’larining 

maqsadli tayinlashiga ko’ra 5530-«Boshqa maxsus schyotlar» schyotiga quyidagi 

analitik schyotlar ochilishi mumkin: 

*

 

 maqsadli  (tadbirlarni)  mablag’  bilan  ta’minlashni  (bolalar  bog’chasi, 

yaslilarni saqlash va boshqalar) hisobga olish uchun; 

*

 

 kapital  qo’yilmalarni  mablag’  bilan  ta’minlashga  mablag’larni  to’plash 

uchun; 

*

 

 bank  kartalaridan  foydalanib  hisob-kitoblarni  amalga  oshirishda  pul 

mablag’larini saqlash uchun mo’ljallangan bankdagi maxsus kartochka schyoti.  

Auditor 5510, 5520 va 5530  - schyotlar bo’yicha  analitik hisobning tuzilishi 

pul  mablag’larining  maqsadli  tayinlanish  turlari  bo’yicha  mavjudligi  va  harakati 

to’g’risidagi ma’lumotlar olish imkonining ta’minlashini tekshirishi lozim.  

 Maxsus  schyotlar  bo’yicha  muomalalarni  auditorlik  tekshiruvidan  o’tkazish 

yuqorida  bayon  qilingan  umumiy  uslubiyot  bo’yicha  amalga  oshiriladi.  5510  - 

«Akkreditivlar»  schyotiga  doir  muomalalarni  tekshirishda  qo’shimcha  ravishda 

hisob-kitoblarning  akkreditiv  shaklini  qo’llash  qoidalariga  rioya  qilinishini 

tekshirish zarur: 

*

 

 hisob-kitoblarning mazkur shakli shartnomada ko’zda tutilganligi; 

*

 

 akkreditivlarning amal qilish muddatlariga rioya qilinishi; 

*

 

 akkreditivdan naqd pul mablag’larining to’lanmaganligi; 

*

 

 akkreditivni yopishni rasmiylashtirishning to’g’riligi.  

5530  -  «Boshqa  maxsus  schyotlar»  schyoti  «maxsus  kartochka  schyoti» 

analitik schyoti bo’yicha muomalalarni tekshirishda quyidagilarga e’tibor qaratish 

lozim: 

---

 

 

330 

*

 

 maxsus  kartochka  schyotini  ochish  uchun  shartnoma  mavjudligi, korxona 

korparativ kartasiga ega shaxslar ro’yxati, berilgan bank kartasining tiplari; 

*

 

 trans  chegara  to’lovlarini  amalga  oshirish  chog’ida  amaldagi  valyuta 

qonunchiligiga rioya qilinishi (O’zbekiston Respublikasi hududidan tashqaridagi 

chet el valyutasidagi hisob-kitoblar); 

*

 

 naqd  pulsiz  hisob-kitoblarni  amalga  oshirish  uchun  O’zbekiston 

Respublikasi Markaziy Banki tomonidan berilgan ruxsatnoma mavjudligi; 

*

 

 korporativ kartalar egalarining hisobotlari mavjudligi; 

*

 

 ish  haqi  va  boshqa  ijtimoiy  to’lovlarni  to’lash  uchun  korporativ  kartalar 

ishlatilmaganligi; 

*

 

 kurs farqlarini to’liq aks ettirish va hisob-kitob qilish to’g’riligi.