227
sharoitla-rini yaratgan bg’lamiz. Bu ishlar qazib chiqarish jarayonining
boshidan oxirigacha amalga oshirilmog’i joiz.
Quyidagi holatlar qazib chiqarishni doimo tartibga
solishning
lozimligini taqozo etadi.
Konlarni qazib chiqarish tartibi avvalo dastlabki qatlam uchun
g’rtacha qilib olingan ma’lumotlarga asoslangan holda siyrak quduqlar
tg’ri orqali amalga oshiriladi. SHuning uchun bunday holat qatlamdagi
xaqiqiy ko’rsatkichlarni kg’rsatolmaydi va uyumni g’zlashtirish
jarayonida qg’lga kiritilgan qg’shimcha ma’lumotlar avvalgi qabul
qilingan loyihaga qg’shimcha
g’zgarishlar, aniqliklar kiritishni taqozo
etadi - demak, bu jarayonni tartibga solish lozimligi kelib chiqadi.
Undan tashqari qazib chiqarish jarayoni murakkab dinamik
jarayon bg’lib, u doimo g’zgarishda, vaqt g’tishi bilan bunday
g’zgarishlarning kechishi tabiiydir.
Vaqt o’tishi bilan zahiralarning bir qismi yuqoriga chiqarib
olinadi, uyumning holati g’zgaradi, neftli qism qisqara boshlaydi,
qolgan iloji
boricha kg’proq chiqarib olishda qg’shimcha tadbirlal
qo’llanishi
kerak bo’ladi (buning uchun ba’zi quduqlar to’xtatiladi,
yangilari ishga tushiriladi, qatlamga haydovchi quduqlarninig faoliyati
qolayotgan neftni chiqarishga qaratilgan bo’ladi va shu kabilar)va bu
ishlarni bajarish
bajarish qazib chiqarishni tartibga solishning ishlari
majmuasini qg’llashni taqozo etadi.
Qatlamni qazib chiqarishni tartibga solish uni oqilona qazib
chiqarish uchun xizmat qiladi. Buning uchun birinchi galda loyihada
kg’rsatilgan qatlamdan olinishi kerak bg’lgan mahsulot miqdorini
ta’minlashga erishish lozim. Ob’ektni qazib chiqarishning dastlabki
bosqichlarida qilinadigan tadbir qanday qilib olinishi lozim bg’lgan
miqdorini eng yuqori kg’rsatkichga etkazishga qaratilgan bg’lsa,
keyingi bosqichlarda esa (asosan II va III bosqichlarda) g’sha yuqori
darajadagi miqdorni iloji boricha kg’proq muddat davom ettirishga
qaratilmog’i lozim.
Qatlam qazib chiqarishni tartibga solishning eng muhim
vazifalaridan biri undan olinishi mumkin bo’lgan mahsulot
miqdorining
loyiha
kg’rsatkichlariga erishishni ta’minlashga
qaratilganligidir. Uni qazib chiqarishning dastlabki kunlari-dan
boshlab, barcha tadbirlar er ostidan iloji boricha kg’proq mahsulot
chiqarishga erishishni ta’minlashdan iborat. SHuning natijasida biz
228
qatlamning neft bera oluvchanligini oshirishga erishamiz, qazib
chiqarishni tartibga solishning yana bir
muhim vazifasi - qazib
chiqarish jarayonining iqtisodiy kg’rsatkichlarini iloji boricha tg’la
maromiga etkazishdir. Bunday holat qazilgan quduqlarni tg’la va
samarali ishlatish, qg’shimcha harajatlarni iloji boricha kamaytirish va
qatlamdan chiqadigan suvning miqdorini kamaytirishga erishishdir.
Qatlamga ta’sir g’tkazish usuli bilan undan mahsulot oladigan
hollarda qazib chiqarishni tartibga solish haydovchi va oluvchi
quduqlar orqali olib boriladi. Haydovchi quduqlarning faoliyatini
tartibga solish qatlamning iloji boricha kg’proq haydaladigan suv bilan
qamralishini ta’minlashga qaratilsa, oluvchi quduqlarning ishini
tartibga solish jarayonida, ulardan shloji boricha kg’proq neft chiqarib
olish va qatlamning hamma burchaklarini ishlatish imkonini yaratishga
qaratilmog’i lozim. Tabiiy rejimda ishlovchi ob’ektlarni tartibga solish
faqat oluvchi quduqlar bilan amalga oshiriladi.
Muayyan vazifani bajarish vaqtida qazib chiqarishni tartibga
solish ishlari kg’pgina usullar bilan amalga oshirilishi mumkin. Ularni
asosan ikki guruhga bg’lish mumkin.
Qazib chiqarish jarayonini boshqarishni g’sha ob’ektga
qazilgan quduqlar tartibi bilan amalga oshirish (unga katta
g’zgartirishlar kiritmagan holda) hamda tartibga solish jarayoni
mavjud qazib chiqarish tartibini g’zgartirgan holda amalga oshiriladi.
Bunda qg’shimcha quduqlar qazilishi mumkin, yangi bg’lish
chiziqlarini o’tkazish, haydash bosimini g’zgartirish, qatlamni ochish
usulini g’zgartirish va shu kabilar orqali bajarilishi mumkin.
Qatlam ishini tartibga solishni asoslash va usulni tanlash
muayyan holatdagi geologik-fizik sharoitlarga qarab tanlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: