O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

  
Qor ko‘chkilari 
(lavinalar) deb, tog‘ yonbag‘irlarining qiya yuzalari bo‘ylab 
surilib tushadigan qor uyumlariga aytiladi. Ko‘chkilar qiyaligi 15
0
 dan katta va qor 
qalinligi 0,5 m dan ko‘p bo‘lgan tog‘li va qutb oldi hududlari uchun xarakterlidir. 
Ko‘chkilarning  paydo  bo‘lishi  sabablari  turlichadir.  Masalan,  quruq 
ko‘chkilar yangi yoqqan qor bilan eski qor orasida ishqalanish kuchi kichikligi va 
shu  tufayli  yaxshi  jipslashmaganligi  sababli  vujudga  keladi.  SHamolning  kuchli 
esishi ham ma’lum sharoitlarda ko‘chkilarga sabab bo‘lishi mumkin. Ba’zan havo 
haroratining  ko‘tarilishi  yer  sirti  bilan  qor  qatlami  o‘rtasida  erigan  suv  hosil 
bo‘lishiga  olib  keladi.  Suv  esa  tungi  soatlarda  yoki  haroratning  keskin  pasayishi 
natijasida  muzlaydi.  Bu  bilan  qorning  surilishiga  va  "xo‘l  ko‘chkilar"  hosil 
bo‘lishiga  sharoit  yaratiladi.  Ko‘chkilar  hosil  bo‘lishining  boshqa  juda  ko‘p 
sabablari mavjud. 
Qor  uyumlarining  yonbag‘irlarda  surilish  holatiga  ko‘ra  G.K.Tushinskiy 
ko‘chkilarni  uch  turga  bo‘ladi: