O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

asosiy  ionlarga
  quyidagilar  kirib,  ularning  4  tasi  manfiy 
zaryadlangan 
anionlar
 va 4 tasi musbat zaryadlangan 
kationlardir:
 
     anionlar: 
     kationlar: 
xlor ioni Cl' 
   natriy ioni Na' 
sulfat ioni SO
4
'' 
   kalsiy ioni Ca'' 
gidrokarbonat ioni HCO
3
' 
   magniy ioni Mg'' 
karbonat ioni CO
3
'' 
   kaliy ioni K' 
Quruqlikdagi suvlarning kimyoviy tarkibi Dunyo okeani suvidan keskin farq 
qiladi. Bu farq quruqlik suvlarida karbonatlarning, okeanlar va dengizlar suvlarida 
esa xloridlarning ko‘pligida o‘z aksini topgan. 
4.3. Suvning tabiiy jarayonlar va inson hayotidagi ahamiyati 
Suv sayyoramizda eng ko‘p tarqalgan tabiiy kimyoviy birikma hisoblanadi. 
Tabiiy suvlar okeanlar, dengizlar, ko‘llar, daryolar, suv omborlari, botqoqliklar va 
muzliklarni shakllantiradi. Ular suv  bug‘lari ko‘rinishida  atmosfera  tarkibida ham 
mavjuddir.  Ayni  paytda,  tuproqning  fizik  xususiyatlarini  belgilovchi  asosiy 
omillardan  biri  ham  ularning  namligi,  ya’ni  tuproq  qoplamida  mavjud  bo‘lgan 
suvdir. 
Suvsiz sayyoramizning tirik organizmlar tarqalgan qobig‘i, ya’ni biosferani 
va, umuman, erdagi hayotni tasavvur etib bo‘lmaydi. Erning geografik qobig‘ining 
shakllanishida va sayyoramizning tashqi ko‘rinishida suvning o‘rni juda muhimdir. 
Suv  tabiiy  muhitni  belgilovchi  eng  asosiy  elementlardan  bo‘lishi  bilan  bir 
qatorda,  eng  faol  geologik  va  geografik  omil  hisoblanadi.  Bu  holatlar 
quyidagilarda aks etadi. Birinchidan, suv mexanik va issiqlik energiyasi manbaidir. 
Ikkinchidan, suv energiya manbai bo‘lganligi uchun ish bajarish qobiliyatiga ega. 
Ayni paytda, suv bilan birga turli moddalar va birikmalar bir joydan ikkinchi joyga 
ko‘chadi.  Bir  so‘z  bilan  aytganda,  suvning  Erdagi  hayot  uchun  ahamiyati 

---

 
60 
beqiyosdir.  
Suv,  o‘zining  uzluksiz  harakati  tufayli,  yer  sharida  kuzatiladigan  barcha 
tabiiy  jarayonlarda  ishtirok  etadi.  Akademik  V.I.Vernadskiyning  ta’biri  bilan 
aytganda:  “