Biznes va xususiy tadbirkorlik tushunchalari mohiyati, maqsadi

Ishlab 

chiqarish 

Tijorat 

Moliyaviy 

Konsaltinglar 

Innovasion 

Savdo 

Bank 

Umumiy 

boshqarish 

Tadbirkorlik  faoliyati  turlari 

Ilmiy-texnik 

Savdo-xarid 

Sug’urta 

Ma’muriy 

 

Tovar ishlab 

chiqarish 

Savdo- 

vositachilik 

Auditorlik 

Moliyaviy 

boshqarish 

Xizmat 

ko’rsatish 

Tovar  bir- 

jalari 

Lizingli 

Xodimlarni 

boshqarish 

Iste’mol xiz- 

matlari 

ko’rsatish 

Ishlab 

ichqarishni 

boshqarish 

Axborot 

Axborot 

texnologiyasi 

---

qaysi  turi  bilan  shug’ullanishi,  qanday  mahsulot  ishlab   chiqarishi, qanday 

xizmat  ko’rsatishini  oldindan  belgilab  olishi  lozim.  Shu  ish  amalga 

oshgandan keyin tadbirkor marketing bilan shug’ullanadi.  U  to- varga talabni 

bilish maqsadida tovarning  potensial  iste’molchilari, xaridorlari,  ulgurji va 

chakana  savdo  bilan  shug’ullanuvchi  tashkilotlar  bi-  lan  aloqa  qiladi. 

Mahsulotni  sotish,  biror-bir  ishni  bajarish,  xaridorga,  iste’molchiga  xizmat 

ko’rsatish  va  ma’lum  hajmda  foyda  olish  tadbirkor  ishlab  chiqarish 

faoliyatining  natijasidir.Tadbirkorning  umumiy  moli-  yaviy  bahosini 

rentabellik ko’rsatkichi belgilaydi. U sof foydaning jami xarajatlarga  nisbati 

shaklida aniqlanadi. 

Birgina sabzavot mahsulotlari 2014 yilda 16,3 foizga, poliz 16,6 foizga, 

meva 21 foizga, yangi bog’ va uzumzorlar maydoni ikki barobarga ko’payib, 

intensiv bog’lar maydoni 14 ming gektarga  yetdi. Uzumzorlar 23 ming gektar, 

6 million ko’chat xorijdan keltirildi. 2014 yilda xalqimizning real daromadlari 

mustaqillikning  dastlabki  yillaridagi  10,6  foizdan  52  foizga  o’sdi.  MDH 

mamlakatlari ichida bu ko’rsatkich eng yuqoridir. Oilalar daromadlari tarkibi 

o’zgarmoqda  –  tadbirkorlikdan  olinayotgan  daromadlar  aholi  yalpi 

daromadlarining yarmidan ziyodini tashkil etmoqda. Bu ham Mustaqil Davlatlar 

Hamdo’stligi mamlakatlarida bu ko’rsatkich o’rtacha 20-25 foizdan oshmaydi. 

2014  yilda  ushbu  sektorda  faoliyat  ko’rsatayotgan  korxonalarning  umumiy 

soni 2013 yil oxiriga kelib 190 mingtaga, 2014 yil yakuniga kelib 195 ming- 

taga  yetdi.  2014  yilda  Biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  yo’nalishiga  ajratilgan 

kreditlar miqdori 2013 yilga nisbatan 30 foizga oshib 9 trillion so’mni tashkil 

qildi. Mikrokreditlar miqdori esa 39 foizga oshib 2 trillion so’m bo’ldi. Ya’ni 

oxirgi  besh  yilda  mikrokreditlar  miqdori  besh  barobarga  oshdi.  2014  yilda 

aholining bandlik darajasi Biznes va xususiy tad- birkorlik sohasida 480 mingta 

yangi  ish  o’rinlari  tashkil  qilindi  va  mehnatga  yaroqli  aholining  76,5  foizi 

bugungi  kunda  ushbu  sohada  mehnat  qilish-  moqda.  Birgina  2013  yilda 

Samarqand  viloyati  sabzavotchilik  sohasining  tad- birkorlari  olgan  foyda 

so’mmasi 53 trillion  873  million  so’mni  tashkil etdi, jumladan, Bulung’ur 

tuman  sabzavotkorlari  10  trillion  833  million  so’m,Tayloq  tumani 

sabzavotkorlari  9  trillion  621  million  so’m,  Samarqand tumani  9  trillion  213 

million  so’m  foyda  olishdilar.  Tadbirkorlarning  sab-  zavotchilikda  erishgan 

iqtisodiy  samaradorlik  ko’rsatkichlarini  rentabellik  da-  rajasi  ko’rsatkichi 

orqali bilan  tahlil  etamiz. 

2013 yilda Samarqand  viloyati sabzavotchilikda  36,6  foiz  rentabel- lik 

darajasiga  erishdi.  Jumladan  Bulung’ur  tuman  sabzavotkorlari  35,1  foiz, 

Tayloq  tumani  sabzavotkorlari  38,9  foiz,  Samarqand  tumanida  39,7  foiz 

bo’ldi.  Iqtisodiy  tahlillar  shuni  ko’rsatadiki,  Samarqand  tumani  sab- 

zavotkorlari  3,1  punktga,  Tayloq  tumani  2,3  punktga  viloyat  ko’rsatki- 

---

chidan yuqori rentabellik darajasiga  erishgan bo’lsada,  Bulung’ur  tu- manida 

1,5  punktga  viloyat ko’rsatkichidan past bo’ldi.