S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev



Download 7,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/443
Sana26.01.2022
Hajmi7,8 Mb.
#410875
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   443
Bog'liq
2 5379724499933463631

m
'
 
axborot  wga  ekvivalent  bo‘ladi. 
* 2
  kaliti  ishonchli  bo‘lmasa, 
d
 
funksiya yordamida 
м'=м
  dastlabki matnni olib bo‘lmaydi.
Kriptotizimlaming ikkita sinfi farqlanadi:
- simmetrik kriptotizim (bir kalitli);
- asimmetrik kriptotizim (ikkita kalitli).
Shifrlashning  simmetrik  kriptotizimida  shifrlash  va  rasshif­
rovka  qilish  uchun  bitta  kalitning  o‘zi  ishlatiladi.  Demak,  shifrlash 
kalitidan  foydalanish  huquqiga  ega  bo‘lgan  har  qanday  odam 
axborotni rasshifrovka qilishi mumkin.  Shu sababli,  simmetrik krip- 
totizimlar maxfiy kalitli kriptotizimlar deb yuritiladi. Ya’ni shifrlash 
kalitidan  faqat  axborot  atalgan  odamgina  foydalana olishi  mumkin. 
Shifrlashning simmetrik kriptotizimi sxemasi 5.9-rasmda keltirilgan.
Elektron  hujjatlami  uzatishning  konfidensialligini  simmetrik 
kriptotizim  yordamida  ta’minlash  masalasi  shifrlash  kaliti  konfi- 
densialligini  ta’minlashga keltiriladi.  Odatda,  shifrlash kaliti ma’lu­
motlar  fayli  va  massividan  iborat  bo‘ladi  va  shaxsiy  kalit  eltuv- 
chisidan  masalan,  disketda  yoki  smart-kartada  saqlanadi.  Shaxsiy 
kalit  eltuvchisi  egasidan boshqa  odamlaming  foydalanishiga  qarshi 
choralar ko‘rilishi shart.
Simmetrik  shifrlash  axborotni  "o‘zi  uchun",  masalan,  egasi 
yo‘qligida  undan  ruxsatsiz  foydalanishni  oldini  olish  maqsadida, 
shifrlashda  juda  qulay  hisoblanadi.  Bu  tanlangan  fayllami  arxivli 
shifrlash  va  butun  bir  mantiqiy  yoki  fizik  disklami  shaffof (avto- 
matik) shifrlash bo‘lishi mumkin.
Jo'natuvchi 
Qabul qiluvchi
5.9-rasm.  Simmetrik shifrlash kriptotizimining sxemasi.
84


Simmetrik  shifrlashning  noqulayligi  -  axborot  almashinuvi 
boshlanmasdan  oldin  barcha  adresatlar  bilan  maxfiy  kalitlar  bilan 
ayirboshlash  zaruriyatidir.  Simmetrik  kriptotizimda  maxfiy  kalitni 
aloqaning  umumfoydalanuvchi  kanallari  orqali  uzatish  mumkin 
emas.  Maxfiy  kalit  jo ‘natuvchiga  va  qabul  qiluvchiga  kalitlar 
tarqatiluvchi himoyalangan kanallar orqali uzatilishi kerak.
Simmetrik  shifrlash  algoritmining  ma’lumotlami  abonentli 
shifrlashda,  ya’ni  shifrlangan  axborotni  abonentga,  masalan,  Inter­
net  orqali  uzatishda  amalga  oshirilgan  variantlari  mavjud.  Bunday 
kriptografik  tarmoqning  barcha  abonentlari  uchun  bitta  kalitning 
ishlatilishi  xavfsizlik  nuqtayi  nazaridan  nojoizdir.  Haqiqatan,  kalit 
obro‘sizlantirilganda  (yo‘qotilganida,  o‘g‘irlanganda)  barcha  abo- 
nentlaming  hujjat  almashishi  xavf  ostida  qoladi.  Bu  holda  kalit- 
laming matritsasi (5.10-rasm) ishlatilishi mumkin.
1-abonent uchun kalitlar nabori
2-abonent uchun kalitlar nabori
3-abonent uchun kalitlar nabori
n-abonent uchun kalitlar nabori
5.10-rasm. Kalitlar matritsasi.

Download 7,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   443




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish