Ekologiya va suv resurslarini boshqarish kafedrasi

 
Chegaralar sifatida xalqaro suv oqimlari. 
 
Yuqorida  aytib  oʻtilganidek,  yer  usti  suvlari  -  daryolar  va  koʻllar  odamlarning 
turli  jamoalarini  va  ularning  hududlarini  ajratishi  mumkin.  Bunga  quyidagi  yoʻl  bilan 
erishish  mumkin:  1)  xalqaro  suv  oqimi  qirgʻogʻini  kuzatib  borish  orqali;  2)  suvlar 
boʻylab  chiziq  chizish;  va  3)  suv  oqimidan  quruqlik  chegarasi  uchun  hisobot  punkti 
sifatida foydalanish. 
Tarixiy  jihatdan  eng  qadimgi  toifadagi  toifalar  ikkita  qoʻshni  chegarani  ajratib 
turadigan  qirgʻoq  chegaralari  tomonidan  hosil  qilingan,  ya’ni.  qarama-qarshi  yoki 
qoʻshni davlatlar ikki shaklda boʻlishi mumkin. Yoki har bir davlat oʻz qirgʻogʻini oʻzi 
belgilaydi, bu holda suv oqimining oʻzi yoki «hech kimning chegarasi» ni yoki tegishli 
davlatlarning kondominyumini (birgalikdagi egalik) shakllantiradi; yoki ushbu davlatlar 
u yoki bu qirgʻoq davlatlarining qirgʻoqlari boʻylab xalqaro chegarani belgilashga rozi 
boʻlishadi va shu bilan barcha suvlarni bir davlat nazorati ostiga oʻtkazadilar. 
Birinchi  yechim  endi  davlat  amaliyotida  qoʻllanilmaydi,  ikkinchisi,  shubhasiz, 
chegara  oʻtadigan  davlat  uchun  zararli  boʻlsa-da,  ba’zi  shartnomalarda  ham  mavjud. 
Masalan, Du daryosining Shveytsariya tomoni yoki Malavi koʻlining bir qismi boʻylab 
oʻtadigan  Jura  mintaqasidagi  Fransiya  va  Shveytsariya  oʻrtasidagi  chegara,  bu  yerda 
Malavi va Tanzaniya oʻrtasidagi chegara Tanzaniya sohillari boʻylab joylashgan. 
Ikkinchi  tur  -  sohil  boʻyi  davlatlari,  yuqorida  yoki  quyi  qismida  joylashgan 
boʻlib,  boʻlinmaydigan,  lekin  oʻz  hududlarini  kesib  oʻtadigan  suv  oqimini  birgalikda 
boʻlish  holati.  Bunday  holda  biz  ketma-ket  suv  oqimi  haqida  gapirishimiz  mumkin. 

---

 
 
109
 
Odatda,  bu  holda  chegara  tegishli  quruqlik  chegaralarining  soʻnggi  nuqtalarini 
bogʻlaydigan toʻgʻri chiziqdan iborat. 
Mumkin  boʻlgan  uchinchi  variant  -  suv  oqimiga  qarab  odatdagi  yer  chegaralari 
belgilanadigan  holat.  Fransiya  va  Angliya  oʻrtasida  Afrikaning  gʻarbiy  qirgʻogʻidagi 
tegishli mulk toʻgʻrisidagi eski kelishuvda chegara Gambiya daryosiga parallel ravishda 
10 kilometr masofada oʻtishi belgilab qoʻyilgan.