0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

Adjaster va sug'urta syurveyeri jalb qilinadigan holatlari.70

Qolaversa,  adjaster.  sug'urta  kompaniyasi  xodimlarida  mavjud  bo'lmagan 

bilim  va  malakaga  ega  bo'lganligi  sug'urta  obyektiga  zarar  yetishi  sabablarini. 

miqdorini  aniq va qisqa fursatda aniqlash  imkonini beradi.

69  Paiboepr  5.A., 

JI

o

3

obck hh

 

JI.LLI.,  CTapofl>'6ueBa  E.B.CoBpeMeHHbiii  3KOHOMHnecKHH 

cjiO B apb.-5-e  io n ., 

nepepa6. 

h

 non.-M .,  2006.

°Mavjud m a’lumotlar asosida ishlab chiqilgan.

83

---

Adjasteming  sug'urta  syurveyeridan  asosiy  farqi  shundaki  syur\’eyer  mol- 

mulkni  sug‘urta  shartnomasi 

tuzilgunga  qadar  ko‘zdan 

kechirsa, 

adjaster 

sug'urtalangan mol-mulkni zarar yetganidan so'ng o‘rganadi  (8.3-rasm).

Bozor qonuniga  ko‘ra  sug'urtalovchilar  o'rtasida  ham  raqobat  o'sib  boradi  va 

sug‘unIovchilarga nafaqat yangi  mijozlami jalb etish,  balki  mavjud  mijozlami  ushlab 

turish ham muammoga aylanib boradi.

Assistans,  sug'urta  qildiruvchilarga  (sug‘urtalangan  shaxslarga,  naf  oluvchilarga) 

hamda sug‘urtaIovchilarga sug‘urta shartnomasi  doirasida assistans xizmatlari.  texnik. 

tibbiv  va  boshqa  xizmatlar  ko'rsatuvchi,  shuningdek  ularga  moliyaviy  ko'mak 

beruvchi yuridikyoki jismoniy shaxsdir.

S.L.Efimovning 

ensiklopedik 

Iug‘atida. 

asisstans 

-  

kerakli 

vaqtda 

ko‘rsatiIadigan.  ashyoviy  yoki  natura  yohud  moddiy  shaklda  sug‘urta  shartnomasi 

doirasidagi texnik. tibbiy va moliyaviy yordam xizmatlari  ro'yxat deb talqin  etilgan71.

Sodda  qilib  aytganda  sug‘urta  assistansi  bu  sug'urtalovchining  o 'z  mijozlariga 

ulaming  qiyin  holatida  ko'rsatadigan  yordamidir.  Bu  yordam  vo‘l  transport  hodisasi 

yuz  bergan  hollarda  sug‘urtalovchi  jabrlangan  mijoziga  yo'l  harakati  xavfsizligi 

xodimlarini  va  tibbiy  tez  yordamni  chaqirishga  yordam  berish.  transport  vositasini 

transportirovkasi  uchun  evakuator  bilan  ta'minlash  hamda  yo'l  transport  hodisasi 

natijasida  jabrlangan  shaxslami  davolash  muassasalariga  joylashlirishda  hamkorlik 

qilishdan iborat bo‘ladi.

Tibbiy  sug‘urtada  sug‘urta  assistansi  bepul  va  sifatli  tibbiy  yordam 

ko‘rsatilishida namoyon bo'ladi.  Mulkiy  sug‘urtada esa,  sug‘urta assistansni  mazmuni 

sodir  bo‘lgan  hodisa  talofatlarini  bartaraf  etilishiga  ko‘maklashishida  namoyon 

bo'ladi.72

Sug‘urta  assistansi  xizmatlari  sug'urtalovchi  qoshida  tashkil  etilgan  alohida 

maxsus kompaniyalar orqali amalga oshirilishi  mumkin.

Assistans  xizmatlarining  qulayliklari  mijozlami  sug'urtalovchiga  bog'lanishini 

kasb  etishi  bilan  sug‘urta  bozorida  o‘ziga  xos  ahamiyat  kasb  etadi.  Qolaversa, 

sug'urtalovchilar  o‘zlarining  sug'urta  xizmatlari  uchun  tariflarni  ko'tarishlariga 

sug;urta  assistansi  xizmatlarini  asos  qilib  olishsa.  mijozlar  esa  nisbatan  kattaroq  haq 

uchun qo‘shimcha xizmatlami olishdan mamnun bo‘ladi.

Sug‘urta voqeasi yuz berishining  matematik jihatdan  ehtimolligi  hisob-kitobini 

amalga  oshirish.  ham  alohida  tavakkalchilik  guruhlarida,  ham  umuman  sug'urta 

majmui  bo‘yicha  zarar  yetkazilishining  takroriyligini  va  ularning  oqibatlari  og'irligi 

darajasini  belgilovchi,  sug'urtalovchining  (qayta  sug'urtalovchining)  zarur  sug'urta 

zaxiralari  va  fondlarini  matematik jihatdan  asoslash  hamda  hisob-kitob  qilish,  ulami 

shakllantirish  usullarini  ishlab  chiquvchi,  sug'urtalovchining  investitsiyalar  sifatida 

to'plangan  badallardan  foydalanishida  kapital  qo'yilma  normasi  va  netto-stavka 

miqdori  o'rtasidagi  bog'liqlikni.  tarif stavkalarini  investitsiva  daromadi  summasiga 

kamaytirishga  ko'maklashadigan  tarzda  aniqlovchi,  sug'urta jarayonini  tashkil  etish 

uchun  zarur  harajatlami  asoslash  va  sug'urta  xizmatlari  tannarhini  hisob-kitob 

qiluvchi,  sug'urtaning  (qayta  sug'urta  qilishning)  har  bir  turi  bo'vicha  tarif 

stavkalarini  sug'urtalovchilar  uchun  ulami  o'tkazishning  uzoq  muddatli  va  qisqa

!E4>

hmob