Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

76 

 

Ilmiy  va  amaliy  jihatdan  respublikamizda  hududiy  ishlab  chiqarish 

majmualarini  yaratishdagi  erishilgan  yutuqlar to‘g‘risida  ham  aytib o‘tilsa  yaxshi 

bo‘ladi.  Jumladan,  O‘zbekiston  Fanlar  akademiyasiga  qarashli  sobiq  Ishlab 

chiqarish  kuchlarini  joylashtirish  kengashida  (SOPS)  o‘tgan  asrning  50-yillarida 

olib  borilgan  ilmiy  izlanishlar  natijasida 

rayonlarning  kompleks  muammolari 

tushunchasi  yoki  ilmiy  yo‘nalishi  yaratilgan  edi.  Bu,  ayniqsa,  o‘zining  geografik 

o‘rni  va  tarkibiga  ko‘ra,  o‘ziga  xos  bo‘lgan  Farg‘ona  vodiysi  uchun,  ayniqsa, 

ahamiyatli edi. 

Hududiy ishlab chiqarish majmualari ham tizim-tarkib g‘oyasiga ko‘ra ko‘p 

bosqichli,  pog‘onasimon  (iyerarxiyali)  bo‘ladi.  Bunda  birlamchi  element  sifatida 

oddiy  korxona  xizmat  qiladi.  Jumladan,  sanoat  asosida  vujudga  kelgan  hududiy 

majmualarning  negizini,  birlamchi  elementini  sanoat  korxonasi  tashkil  qiladi. 

Sanoat  korxonasi  sanoat  ishlab  chiqarishining  texnologik  xo‘jalik  hamda  yuridik 

(huquqiy)  jihatdan  tashkil  etilishining  birlamchi  bo‘g‘inidir.  Ular  zavod  yoki 

fabrika  ko‘rinishida  bo‘ladi.  Zavodlarda,  odatda,  ishlab  chiqarish  vositalari, 

fabrikalarda esa iste‘mol mollari ishlab chiqariladi. 

Sanoat korxonasi mavjud bo‘lgan joy 

sanoat punkti

 hisoblanadi. Agar bir 

joyda bir necha sanoat korxonasi mavjud bo‘lsa, u holda 

sanoat markazi

 vujudga 

keladi.  Yirik  sanoat  markazlari  atrofida  sanoat  punktlarining  joylashuvi 

navbatdagi, ya‘ni sanoat ishlab chiqarishini hududiy tashkil etilishining to‘rtinchi 

pog‘onasi,  bosqichi  –