Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

199 

 

Uchinchidan,  erkin  iqtisodiy  hududlar  faoliyati  davomida  ular  faoliyatining 

tovar  sanoat  diversifikatsiyasi  ro‗y  beradi.  Zamonaviy  FTI  yangi  va  yuqori 

texnologiya  ishlab  chiqish  bilan  bog‗liq  bo‗lgan  ilmtalab  ishlab  chiqarish 

jamlangan erkin iqtisodiy hududlarni ilgor o‗rinlarga olib chiqadi. 

Rivojlanayotgan davlatlar orasida Xitoyda maxsus iqtisodiy hududlar vujudga 

keldi.  80-yillarning  boshlarida  maxsus  hududlarga  birlashtirilgan  kichik-kichik 

hududlar  bilan  boshlagan  Xitoy  hukumati  90-yillarning  boshlarida  bunday 

hududlarni  yuzlab  kvadrat  kilometrga  yoydi.  Mamlakatda  va  xorijda  mashhur 

bo‗lgan  ―Shenchjen‖,  ―Chjuxay‖,  ―Syamen‖,  ―Shantou‖,  ―Xaynan‖dan  tashqari 

mamlakatda  texnik-iqtisodiy  hududlar  (yigirmadan  ortiq)  va  yangi,  yuqori 

texnikani  rivojlantirish  hududlari  –  texnoparklar  ham  rivojlandi.  Shanxaydagi 

―Pudun‖  iqtisodiy  rivojlanish  hududiga  alohida  rol  ajratilgan.  Bu  loyihaga  ko‗ra, 

―Pudun‖  hududi  bir  necha  o‗n  yil  mobaynida  Shanxayni  Osiyo-Tinch  okeani 

mintaqasidagi yirik savdo va moliyaviy markazga aylantiradi. 

Erkin  iqtisodiy  hududlar  tashkil  qilish  Xitoy  hukumati  tomonidan  70-yillar 

oxirida  e‘lon  qilingan  ―ochiq  eshiklar‖  tashqi  iqtisodiy  siyosatning  tashkiliy  bir 

qismi bo‗lib qoldi. Erkin iqtisodiy hududlar rivojlantirish modelini tanlashda Xitoy 

rahbariyati  mamlakatning  joriy  ehtiyojlari  va  bunday  hududlar  tashkil  qilishning 

xorijiy  tajribalarini  e‘tiborga  oldi.  Singapur,  Tayvan  va  AQSh  tajribasi  alohida 

e‘tibor  bilan  o‗rganildi.  Erkin  iqtisodiy  hududlar  tashkil  qilishga  tayoyrgarlik 

davrida  ular  faoliyatining  bir  necha  variantlari  taklif  qilindi.  Natijada,  eksportga, 

xorijiy  kapitalni  jalb  qilishga,  shuningdek,  ishlab  chiqarish  texnologiyasini 

yaxshilashga  yo‗naltirilgan  EIH  tanlab  olindi.  Maxsus  iqtisodiy  hududlar  ochiq 

eshiklar  siyosatini  amalga  oshirgan  holda,  mamlakatning  boshqa  tumanlarini 

bog‗lab turuvchi rolini o‗ynay boshladi. 

Xitoydagi  maxsus  iqtisodiy  hududlar  va  boshqa  imtiyozli  investitsion 

iqlimdagi  tumanlar  faoliyatining  amaliyoti  shubhasiz  muvaffaqiyatga  erishdi. 

---