O`zbekiston respublikаsi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti pedаgogikа fаkulteti boshlаng`ich va maktabgacha tа’lim uslubiyoti

I.1. Fе’l so’z turkumining leksik, morfologik va sintaktik 

xususiyatlari 

Predmetning  harakatini  bildirib

,  nima  qildi?  nima  qilyapti?  nima  qilmoqchi? 

so'roqlariga javob bo'ladigan  so'zlar turkumi 

fe'l

 deyiladi.  Fe'llar bo'lishli va bo'lishsiz 

shakllarga  ega,  zamon,  shaxs-son    ifodalay  oladi,    o'timli-o'timsizlik  xususiyatiga  ega, 

o'zining vazifadosh  shakllariga  ega. Fe'llar  gapda  ko'pincha kesim    vazifasini bajaradi: 

Bahor keldi.  Bahor- ega,  keldi - kesim.   Bo'lishli fe'llar bajarilgan, bajarilayotgan va 

bajarilishi  kutilayotgan  qarakatni    ifodalaydi:  o'qidi,  boryapti,  yozmoqchi.      Bo'lishsiz 

fe'llar  bajarilmagan,  bajarilmayotgan    va  bajarilmaydigan  harakatni  ifodalaydi: 

o'qimadi,  yozmayapti,  bormaydi  yoki  bormoqchi  emas.      Fe'lning  bo'lishli  shakli  

---

14 

 

 

maxsus  qo'shimcha  orqali    yasalmaydi.  Bo'lishsiz  shakl  esa    maxsus  grammatik 

vositalar orqali  (fe'l negiziga