Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

ki •  [A]  •  [B]  =  k2-[C]  [D]
bunda [A]  [B] -  A va В moddalaming reaksiyaga kirishuvchi miqdori,
[C]  [D]  -   reaksiya  natijasida  hosil  bo'lgan  С  va  D  moddalaming 
miqdori.  Bu  formuladan  foydalanib  K.M.  Guldberg  va  P.  Vaage 
muvozanat  qaysi  tomonga  siljishidan  qat'iy  nazar,  reaksiya  joriy 
holati uchun muvozanatning  o'zgarmas qiymatli bo'lishini  topdilar:
_  
k
2
  _  [C]-[D]
Kmuv~   *,  "  
Т Ш
Muvozanat  konstantasi 
(Kmuv) 
har  qanday  reaksiya  uchun 
ma'lum  haroratdagi  uning  doimiy  kattaligidir.  Keltirilgan  tenglama- 
laming  massalar  ta'siri  qonuniga  to'liq  javob  berishini  1877-yiIda 
Y.G.  Vant-Goff  termodinamik  qiymatlami  tekshirish  asosida  qayta 
tasdiqladi.
Gomogen  kimyoviy  reaksiya tezligining  haroratga  bog’liqligi 
Vant-Goff qoidasi bilan  ifodalanadi: 
harorat  10°  oshirilsa,  gomogen
 
kimyoviy  reaksiya  tezligi 2-4  marta  oshadi.
  Harorat  10°  oshirilganda 
reaksiya  tezligi  necha  marta  oshishini  ko'rsatadigan  son  reaksiya 
tezligining  harorat  koeffitsiyenti  deb  ataladi.  Kimyoviy  reaksiya 
tezligi  haroratga  qanday  bog’liq  ekani  S.  Arrenius  tenglamasi  bilan 
aniq ifodalanadi:
dim e  _   E
 
~~dT~ ~  R T 2
bunda:  к -  reaksiya tezligi  doimiysi;  R -  universal  gaz doimiysi;  T -  
absolut harorat;  E -  faollanish  energiyasi.
Fransuz  fizik  va  kimyogari 
A n ri L u i Le-Shatelye
  (1850-1936 
yy.)  kimyoviy jarayonlarda  muvozanatning  vujudga  kelishi  va  siljish 
yo'nalishini  belgilovchi  termodinamik  shart-sharoitlarini  o'rgandi

---

va 1884-yilda