Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

oleum,  kuporos  moyi,  glauber  tuzi,  glitsin
  va  boshqa  moddalami 
keltirish mumkin.
Trivial  nomenklaturaning
  asosiy  afzailigi 
atamalaming  barcha  kimyogarlarga tushu- 
narli  ekanligi,  oddiyligi  va  yodda  saqiash 
osonligidir.  Masalan,  hammaga  ma'lum 
saxarozani 
“a-D-glyukopiranozil-(3-D-fruk-
 
tofuranozid”
  deb  atash,  hatto  kimyogarlar 
uchun  ham  ma'qul  emas.  Birinchi  kimyo­
viy  nomenklatura  Parij  fanlar  akademiyasi 
topshirig’iga  ko'ra  1787-1789-yiilarda  A. 
Lavuazye,  J.  K.  Bertolle,  L.  B.  Giton  de 
Morvo  va  A.F.  Furkma  tomonidan  ishlab 
chiqiidi.  Bu  nomenklaturada  o'sha  paytda 
kimyo 
sohasida 
yig’ilgan 
bilimlar 
majmuasi  tartibga  solindi,  ma'lum  bo'lgan 
barcha 
kimyoviy 
elementlar 
ro'yxati 
tuzildi. 
Nomenklaturani  yaratishda  A. 
Lavuazye  moddalaming  kimyoviy  tarkibi  va  xossalaridagi  farqlami 
(kislotalar, asoslar, tuz hosil qilish, organik birikmalar) asos qilib oldi.
Ratsional  nomenklatura  -
  noorganik  birikmalar 
uchun 
yaratilgan  bo'lib,  A.  Lavuazye  nomenklaturasi  tamoyiilariga  asos­
langan, 
asosiy  kamchiligi 
organik 
moddalar  uchun  qo'llab 
bo'lmasligidir.  Masalan,  etanni 
metilmetan
  deb  atash  maqsadga 
muvofiq  emas.  Bu  kamchilik  murakkab  tarkibli  organik  moddalar 
uchun noaniq va g’aliz nomlanishlarga olib keladi.
M E T H O D H л * 
NOMENCLATURE
l 
II
 I 
К
 ! ■
 J С I ,
InFt/ic 
fit I*  I>r  Ы  OH  Fs p
 . 
‘Слготхл,
  itim itn .  , 
fi 
O’
  ul si wr
* k  A
* а 
Ш
а
&
ф
Х
  h 
'<
  , I
•4
 
w  mm
Ul rtau.W 
04
 
■
Г.   v , t
H I
S f
,  
P A R I S ,
nrt 
К 
SitftMe >
! 
*
  ,  •
. . .
4ы Ш
 ж |  
>'V§£ 
Ш
 
111
488

---

Jeneva  nomenklaturasi
  —  kimyo  nomenklaturasini  isloh  etish 
bo'yicha  xalqaro  komissiyaning 
1892-yil  19-22-aprelda  Jeneva 
shahrida  bo'lib  o'tgan  kongres-sida  qabul  qiiingan.  Ushbu  kimyoviy 
nomenklatura  ilmiy  asoslangan  qoidalar  negizida  ishlab  chiqilgan 
bo'lib,  o 'z  ahamiyatini  hozirgacha  ham  saqlab  qolmoqda.  Uning 
kamchiligi,  murakkab  tarkibli 
organik  moddalami  nomlashda 
qiyinchilik tug’dirishidir.
L ’ej  nomenklaturasi
  -   1930-yiida  kimyogarlaming  xalqaro 
uyushmasi  tomonidan  qabul  qiiingan  bo'lib,  bir  moddani  turlicha 
nomlash  imkonini  beradi,  ammo  hozirgi  vaqtda  qo'llanilmaydi.  Bu 
nomenklatura  qoidalariga  muvofiq  organik  birikmalarni  nomlash 
uchun  bir  necha teng  qiymatli  nomlardan  foydalanish  mumkin.  Asos 
sifatida  tarmoqlangan  strukturaning  eng  uzun  uglerod  zanjiri  emas, 
balki  tarmog’ida  eng  ko'p  o'rinbosarlar  tutgan  qisqa  zveno  ham 
olinishi  mumkin.  Funksional  guruhlar tutgan  birikmalarni  nomlashda, 
masalan  tarkibida  gidroksil  guruhi  bo'lgan  moddaning  uzun  uglerod 
zanjiri emas, balki funksional guruh tutgan tannoq asos qilib olinadi.
Sistemali  (tizimli)  nomenklatura
 -   organik  moddalami  yagona 
tamoyil  asosida  nomlash  tizimi  1951-yilda  sobiq  SSSR  da  prof. 
A.P.Terent’ev  rahbarligida  ishlab  chiqilgan.  Ushbu  nomenklatura 
bo'yicha  olingan  nomlar  amaldagi  nomlardan  keskin  farq  qilganligi 
uchun u keng tarqalmadi.