O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

Chaetocnema  breviuscula  Fald

.-

  Lavlagi  burgasi  shikastlagan  yosh 

lavlagi maysalari ko‗pincha butunlay qurib qoladi, ammo o‗sib, baquvvat bo‗lib 

qolgan  o‗simliklar    qurimasa  ham  o‗sishdan  orqada  qoladi.Lavlagi  burgasi 

ko‗plab barg shirasini so‗rishi natijasida ildizidagi qand miqdori kamayib ketadi. 

Bu  zararkunanda  O‗rta  Osiyo,  Qozog‗iston,  Kavkazorti,  Eron,  Turkiya  va 

---

 

59 

 

Kichik Osiyoda uchraydi.Burganing bo‗yi 1,5—2,2 mm, tanasi tuxum shaklida, 

keyingi oyog‗i sakraydigan, orqasining old qismi yirik, nuqtasiz, qanot ustligida 

uzunasiga  ketgan  qator-qator  chuqurchalar  bor.  Lavlagi  burgasi  ustdan 

qaraganda to‗q yashil, yaltiroq, ostidan qora bo‗lib ko‗rinadi. Tuxumi taxminan 

0,6 mm kattalikda, cho‗ziq-oval shaklda, ochsariq tusda bo‗ladi. Lichinkasining 

bo‗yi  4,4  mm  gacha,  oq,  boshi  va  oyoqlari  qo‗ng‗ir-sariq  tusda,  oxirgi 

segmentida  yuqoriga  qaytarilgan  ikkita  kalta  tikani  bor.Lavlagi  burgasi  voyaga 

yetgan holda o‗simliklar qoldig‗i ostida, begona o‗tlar tubida va yer yoriqlarida 

qishlaydi. Bu zararkunanda erta bahorda harakatga kelib, qo‗shimcha oziqlanish 

uchun begona o‗tlarga tarqaladi. Lavlagi maysalari chiqa boshlashi bilan burga 

unga ko‗plab uchib o‗tib, ekinni qattiq zararlay boshlaydi. Burga uchki kurtakni 

va  yon  bargchalarni  yeb  o‗sadi  va  kunning  eng  issiq  vaqtida  juda  faollashib 

ketadi.  Lavlagi  burgasi  lavlagi  va  begona  o‗tlar  ildizi  yaqinidagi  tuproqqa 

bittadan yoki ikkitadan alohida-alohida tuxum qo‗yadi. Tuxum qo‗yish jarayoni 

aprel  oxiri  may  boshidan  boshlanib,  butun  yoz  davom  etadi.  Har  bir  urg‗ochi 

burga  40-50  ta  tuxum  qo‗yadi.  1,5-3  hafta  ichida  tuxumdan  lichinka  chiqadi. 

Lichinkalar  15-20  sm  chuqurlikda  o‗simliklar  ildizi  bilan  to‗yib  yashaydi. 

Lichinkalarning rivojlanishi taxminan bir oy davom etadi. Ular tuproqning ustki 

qatlamida  g‗umbakka  aylanadi.  Shu  yozning  o‗zidayoq  g‗umbakdan  voyaga 

yetgan  burganing  yangi  nasli  chiqadi.  Lavlagi  burgasi 

bahordan  to  kuzgacha 

bo‗ladi. Bir yilda ikki  marta nasl beradi

Janub  lavlagi  burgachasi  Samarqandda 

lavlagining  asosiy  zararkunandasi  hissoblanadi.    Lichinkalari  ildizlari  bilan 

oziqlanadi va natijada osimlikni nobud qiladi. [1]