O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

Registrli kesh-xotira 
Registrli
 
kesh-xotira — nisbatan katta sig’imli yuqori tezlikli xotira bo’lib, u 
AX va MP o’rtasida buferdir va amallar bajarish tezligini oshirish imkonini beradi. 
Uni berish generatorining taktli chastotasi 40 MGc va undan yuqori bo’lgan SHK 
larda  yaratish  maqsadga  muvofiqdir.  Kesh-xotira  registrlariga  foydalanuvchi 
murojaat ega  olmaydi,  shuning  uchun  ham  uni  kesh  (Cache)  deb  nomlangan,  bu 
ingliz tilidan tarjima qilganda «maxfiy joy» ma’nosini bildiradi.  
 
Kesh-xotirada  MP  olgan  yoki  o’z  ishining  yaqin  taktlarida  oladigan 
qiymatlar  saqlanadi,  bu  qiymatlarga  tezda  murojaat  qilish  dasturning  navbatdagi 
buyruqlarini  bajarish  vaqtini  qisqartirish  imkonini  beradi.  Dasturning  bajarilish 
vaqtida AX dan birmuncha ilgari uqilgan qiymatlar kesh-xotiraga yoziladi.  
Natijalarni yozish principi bo’yicha kesh-xotiraning ikki tipi bor: 

---

 
85 
• «teskari  yoziladigan»  kesh-xotirada
 
amallarning  natijalari  u  AX  ga  yozilishidan 
oldin  kesh-xotirada  qayd  qilinadi,  keyin esa  kesh-xotira  nazoratchisi  bu 
qiymatlarni mustaqil ravishda AX ga qaytadan ko’chirib yozadi; 
• «to’g’ridan to’g’ri yoziladigan» kesh-xotirada amallarning natijalari bir vaqtning 
o’zida parallel ravishda ham kesh-xotiraga, ham AX ga yoziladi.  
 
80486 MP laridan boshlab mikroprotsessorlar o’zining sozlangan xotirasiga 
(  yoki  1-darajali  kesh-xotiraga)
 
ega,  shu  bilan,  xususan,  ularning  yuqori 
unumdorligi kelib chiqadi. Pentium va Pentium Pro mikroprotsessorlari qiymatlar 
uchun alohida va buyruqlar uchun alohida kesh-xotiraga ega: Pentium da bu xotira 
sig’imi katta emas — 8 Kbaytdan, Pentium MMX da — 16 Kbaytdan, Pentium Pro 
da  1-darajali  kesh-xotiradan  tashqari,  mikroprotsessor  platasiga  sozlangan  va 
mikroprotsessorning  taktli  chastotasida  ishlaydigan,  sig’imi  256  yoki  512  Kbayt 
bo’lgan 2-darajali kesh-xotira ham mavjuddir.  
 
Shuni inobatga olish kerakki, hamma MP larda 
2-darajali 
qo’shimcha kesh-
xotira  ishlatilishi  mumkin,  u  MP  dan  tashqarida  bosh  platada  joylashtiriladi  va 
sig’imi bir necha megabaytlargacha etishi mumkin.  
Izox, Tezkor xotira dinamik (Dynamic Random Access Memory  — DRAM) yoki 
statik  (Static  Random  Access  Memory  —  SRAM)  tipidagi  mikrosxemalarda 
qurilishi 
mumkin. 
Xotiraning 
statik 
tipi 
sezilarli 
darajada 
yuqoriroq 
tezkorlikka
 
ega,  lekin  dinamik  tipga  qaraganda  ancha  qimmatroqdir.  SRAM 
registrli  xotiraning  (MPX  va  kesh-xotira)  asosi  hisoblanadi,  asosiy  xotirada 
TeSKJK, ning asosini odatda DRAM-mikrosxemalar tashkil
 
etadi.