O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

Registrli kesh-xotira 
Registrli 
kesh-xotira — nisbatan katta sig’imli yuqori tezlikli xotira bo`lib, u 
AX va MP o`rtasida buferdir va amallar bajarish tezligini oshirish imkonini beradi. 
Uni berish generatorining taktli chastotasi 40 MGc va undan yuqori bo`lgan SHK 
larda  yaratish  maqsadga  muvofiqdir.  Kesh-xotira  registrlariga  foydalanuvchi 

---

 
81 
murojaat ega  olmaydi,  shuning  uchun  ham  uni  kesh  (Cache)  deb  nomlangan,  bu 
ingliz tilidan tarjima qilganda «maxfiy joy» ma’nosini bildiradi.  
 
Kesh-xotirada  MP  olgan  yoki  o`z  ishining  yaqin  taktlarida  oladigan 
qiymatlar  saqlanadi,  bu  qiymatlarga  tezda  murojaat  qilish  dasturning  navbatdagi 
buyruqlarini  bajarish  vaqtini  qisqartirish  imkonini  beradi.  Dasturning  bajarilish 
vaqtida AX dan birmuncha ilgari uqilgan qiymatlar kesh-xotiraga yoziladi.  
Natijalarni yozish principi bo`yicha kesh-xotiraning ikki tipi bor: 
• 
«teskari yoziladigan»  kesh-xotirada 
amallarning  natijalari  u  AX  ga  yozilishidan 
oldin  kesh-xotirada  qayd  qilinadi,  keyin esa  kesh-xotira  nazoratchisi  bu 
qiymatlarni mustaqil ravishda AX ga qaytadan ko`chirib yozadi; 
• «to`g’ridan to`g’ri yoziladigan» kesh-xotirada amallarning natijalari bir vaqtning 
o`zida parallel ravishda ham kesh-xotiraga, ham AX ga yoziladi.  
 
80486 MP laridan boshlab mikroprotsessorlar o`zining 
sozlangan xotirasiga 
(  yoki  1-darajali  kesh-xotiraga) 
ega,  shu  bilan,  xususan,  ularning  yuqori 
unumdorligi kelib chiqadi.  Pentium va Pentium Pro  mikroprotsessorlari qiymatlar 
uchun alohida va buyruqlar uchun alohida kesh-xotiraga ega: Pentium da bu xotira 
sig’imi katta emas — 8 Kbaytdan, Pentium MMX da — 16 Kbaytdan, Pentium Pro 
da  1-darajali  kesh-xotiradan  tashqari,  mikroprotsessor  platasiga  sozlangan  va 
mikroprotsessorning  taktli  chastotasida  ishlaydigan,  sig’imi  256  yoki  512  Kbayt 
bo`lgan 2-darajali kesh-xotira ham mavjuddir.  
 
Shuni inobatga olish kerakki, hamma MP larda 
2-darajali 
qo`shimcha kesh-
xotira  ishlatilishi  mumkin,  u  MP  dan  tashqarida  bosh  platada  joylashtiriladi  va 
sig’imi bir necha megabaytlargacha etishi mumkin.  
Izox, 
Tezkor xotira dinamik (Dynamic Random Access Memory  — DRAM) yoki 
statik  (Static  Random  Access  Memory  —  SRAM)  tipidagi  mikrosxemalarda 
qurilishi 
mumkin. 
Xotiraning 
statik 
tipi 
sezilarli 
darajada 
yuqoriroq 
tezkorlikka ega,  lekin  dinamik  tipga  qaraganda  ancha  qimmatroqdir.  SRAM 
registrli  xotiraning  (MPX  va  kesh-xotira)  asosi  hisoblanadi,  asosiy  xotirada 
TeSKJK, ning asosini odatda DRAM-mikrosxemalar tashkil etadi.  

---

 
82