Tayanch iboralar ???????
Alt-C -
rangli g ok – kora tartib;
Alt-D -
joriy diskni tanlash;
Alt-W-
vaktinchalik fayllar uchun kichik katalog tayinlash;
Alt-P -
shartli suz taynlash (password);
Alt-S -
shaklnisaqlash;
181
Savol va topshiriqlar:
1. Fayllarni arxivlash.
2. Arxivlovchi dasturlarni yozing.
3. Arxiv fayllarkanday yoziladi.
4. Uzluksiz (Solid) arxivlar nima?
5. Rarning boshka arxivatorlardan kanday ustunliklari mavjud?
5.5. Antivirus dasturiy vositalar
Kompyuter viruslaridan himolanish uchun axborot himoyasining umumiy
vositalari ishlatilishi mumkin, ular iste’molchilarning noto`g’rihatti–harakatlari va
noto`g’ri ishlovchi programmalar disklarning jismoniy buzilishlaridan ham
suGurtalar hisoblanadi. Viruslardan zararlanish ehimolini kamaytirishga yordam
kilish profilaktik choralari mavjud. Viruslardan himoyalanish maxsus dasturlarini
bir necha turlarga bulish mumkin:
DETEKTORLAR - zararlangan fayllarni aniklash imkonini beradi;
DOKTORLAR (ShIFOKORLAR) - zararlangan dasturlarni davolaydi;
TAFTIShChI - dasturlar holatini avval yod olib, dastlabkisi bilan
solishtiradi;
VAKTSINA-PROGRAMMALARI - dasturlarni modifikatsiya kiladi, bu
jarayon dastur ishiga њz ta’sirini kursatmaydi, vaholanki virus unga karshi
vaktsinatsiya kilinganligini bilmaydi va ushbu dasturlarni zararlangan deb
hisoblaydi.
Virusga karshi programmalar haqida umumiy ma’lumotlar:
Aidstest, Dr. Web, Adinf programmalari virusga karshi kompleks tarkibga
kirib, u “Dialog–Nauka” firmasi tomonidan almashtirib, yangilab turiladi. Aidtest,
Dr. Web - detektor programma hisobalanadi, ular kompyuter xotirasi va fayllarida
viruslarni aniklash va yukotish uchun kullaniladi. Ular fakat uziga tanish
viruslarnigina aniklay oladi, shuning uchun ularning matnini uzgartirib turish
kerak. Adinf programmasi taftishchi programma hisoblanadi, u fayllar va disklar
182
holatini eslab koladi, keyingi kiritilishida diskdagi uzgarishlarni foydalanuvchiga
ma’lum kiladi.
Aidtest, Dr. Web, Adinf ni birgalikda kullash uchun tegishli imkoniyatlar
kuzda tutilgan. Masalan: diskdagi fayllarning Adinf taftishchisi bilan tekshirishi
mumkin sung Adinf Dr. Web programmalari vositasida fakat yangi uzgartirilgin
fayllarni tahlil kilish imkonini beradi. Bu tekshiruv vaktini kamaytiradi.
Hozirgi kunda viruslarga karshi «SYMANTEC» korporatsiyasining
«WINDOWS AntiVirus» dasturi keng kњllanilmokda. Buning asosiy sabablaridan
biri uni WINDOWS operatsion sistemasida ishlashga moslashtirilganligi va
kulayligi hamda viruslarni kњp versiyalarini davolay olishidir.
Tekshiruv uchun buyruq fayllar. Kundalik tekshiruvlar. Aidtest, Dr. Web,
Adinf programmalari yordamida kompyuter disklari holatini virus bor yukligi,
paydo bulishiga tekshirib turish kerak. Buni virdarly. bat fayli yordamida kilish
mumkin. virdarly. bat path komandasida kayd kilingan kataloglardan biriga
joylashtirilishi kerak.
Aidstest kurinmas viruslarni aniklay olmaydi, Adinf programmasi esa kuzga
kurinmas virusllarni tuta oladi. Aidstest: ãSãG Enter
S - sekin ish;
G - barcha fayllarni tekshirish;
F - zararlangan fayllarni tuGrilash;
X - zararlangan fayllarni xotiradan uchiradi;
Q - ruxsat surash;
Aidstest va Dr. Web programmalari bilan disk va fayllarni tekshirish. Fayl
va disklarni Aidstest va Dr. Web programmalari bilan tekshirishda ekranga xabar
va talablar chikariladi. Aidtest programmasi talabiga javoban “V” klavishani
bosish kerak, agar javob “xa” bulsa “Y”, agr “yuk” bulsa “N” klavishasi bosiladi.
Dr. Web programma suroviga javobning bir necha variantlari bilan tulgan tuGri
turtburchak shaklida beriladi. Ekrandagi
,
yozuvni klavishalar yordamida
tanlash mumkin va Enter ni bosish yoki sichkonchaning chap tugmachasini bosish
zarur.
183
Tekshirish tartibi. Aidstest va Dr. Web programmalari ishga tushirilgach,
virus mavjud yoki mavjud emasligi uchun kompyuter operativ xotirasi tekshiriladi.
Buyruq satrida har bir ob’ekt tekshiriladi. Agar tekshiruv paytida viruslar aniklansa
yoki gumon kilinsa yakuniy hisobotda zararlangan yoki shubha kilingan disk
sohalari yoki fayllar tњGrisida axborot beriladi. Bunda Aidstest programmasi
zararlangan fayllarni davolash uchun F1 parametrini ishlatish kerakligini xabar
kiladi. Dr. Web programmasi hisobotni kizil rangda chikaradi.
Virus haqida xabarlar.
Programma virusi aniklanganda kuyidagi xabarlar chikariladi: xotiradagi
virus - kompyuter operativ xotirasidagi rezident viruslarning barcha xillarini
aniklash va zararsizlantirishni amalga oshiradi. Bu holda tekshiruv davom etadi,
lekin uning yakunida kompyuterni kayta yuklashga taklif beriladi. Bunda “toza”
disketa kiritilib, kompyuterni davolashniboshlash zarur.
Tekshiruvda fayl kattaligini aniklash -tekshiruvga ochilishidan oldin tekshiriluvchi
fayl kattaligi uzgarmaganligini Dr. Web programmasi aniklaydi.
Ulcham uzgarishi sistemada virus borligidan dalolat beradi. Programma ishini
tuxtatib, “YAngi” disketa kiritish va kompyuterni davolashni boshlash zarur.
Bunda kuyidagi xabar chikadi:
Disk, virus bilan zararlangan fayl nomi va uni kaysi katalogda joylashganligi,
ushbu fayldagi virus nomi.
fayl yaratilishining shubhali davri - agar faylda yaratilishining shubxali vakti kayd
kilinsa, Dr. Web bu hakda ogohlantirish chikaradi, chunki bunday harakatlar ayrim
viruslar uchun xos.
Turt koida. Kompyuterga virusyukkanda kuyidagi koidalarga amal kilish
lozim.
1. Shoshilmaslik va hato echimlar kilmaslik kerak. Uylanmay kilingan harakatlar
ma’lumotlar yukotilib, tiklanishi mumkinligini kuldan boy beribgina kolmay,
kompyuterga kayta virus yuktirishga olib keladi.
2. Shunga karamay, ushbu harakatlar zudlik bilan utkazilishi kerak. Agar siz uz
kompyuteringizda virus faollashishiga ulgurmasdan uni aniklanganingizga ishonch
184
hosil kilsangiz, u buzGunchilik harakatlarini davom ettirmasligi uchun,
kompyuterni uchiring. Bu koidaga roya kilmaslik oGir okibatlarga olib keladi,
chunki DOS yuklanganda yoki kompterga zararlangan diskdagi programma ishga
tushirilganda virus faollashishi mumkin, faoliyatdagi virus mavjud holda
kompyuterni davolash ma’nosiz bo`ladi, sababi u disk va programmalarning
davom etuvchi zararlanishi bilan kechadi.
3. Virusdan davolanish oddiy, lekin ayrim hollarda mushkul. Agar siz kompyuterni
davolash uchun etarlicha bilim va tajribaga ega bulmasangiz, tajribalirok
hamkasblardan yordam surang.
4. Kompyuterni virusdan davolash ijodiy jarayon, bu mavzudagi har kanday
tavsiyani maslahat sifatida kabul kilmaslik kerak.
Chunki, virus yozuvchilari yangilik uylab topishlari mumkin, bunda virus
bilan kurashish buyicha tavsiyalar eskiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |