8 ona tili docx

18

EGA

Gap

kesimidan  anglashilib  turgan  harakatning  bajaruvchisini

,  belgining

sohibini  bildirgan  bo‘lak

EGAdir

.  Ega,  asosan,

kim,  nima,  qayer

so‘roqlariga

javob  bo‘ladi. Ega

doimo bosh kelishik

shaklida  bo‘ladi. Ega  quyidagi  so‘z

turkumlari bilan ifodalanadi:

1.

Ot

bilan: Milt-milt yonib turgan

chiroq

birozdan so‘ng o‘chdi.

2.

Olmosh

bilan:

Sen

o‘zingni maqtama, seni

birov

maqtasin. (Maqol)

3.

Son

bilan:

Ikkalasi

ham chiqib ketishdi.

4.

Sifatdosh

bilan:

O‘qigan

o‘qdan o‘zar,

o‘qimagan

turtkidan shoshar. (Maqol)

5.

Sifat

bilan:

Yaxshilar

ko‘paysin,

yomon

qolmasin. (Qo‘shiqdan)

6.

Harakat

nomi bilan:

O

‘

qish

jafoli, oqibati vafoli. (Maqol)

7.

Taqlid

so‘z bilan:

Qars

ikki qo‘ldan chiqadi. (Maqol)

Gaplar  egali  va  egasiz  bo‘lishi  mumkin.  Egasi  mavjud gaplar

egali  gaplar

(masalan, Biz bugun Samarqandga jo‘naymiz), egasi mavjud bo‘lmagan gaplar esa

egasiz gaplardir

(masalan, Bugun Samarqandga jo‘naymiz.)

Egasiz gaplarning quyidagi turlari mavjud:

Shaxsi  (egasi)  ma’lum

gapda  ega

kesimning  shaxs-son  shakllaridan  ma’lum

bo‘lib  turadi.  Qachongacha  qorning  o‘ylab  o‘tadirsan?  Qachongacha  ko‘kdan

chalpak kutadirsan? (I.Mirzo)

Shaxsi  (egasi)  umumlashgan

gapda  gapning

umumiy  mazmuni barcha

shaxslarga

aloqador  bo‘ladi:  Hurmat  qilsang,  hurmat  ko‘rasan.  (Maqol)

Boshingga qilich kelsa ham, to‘g‘ri gapir. (Maqol)

Maqol va matallar, hikmatli

so‘zlar,  odat  tusiga  kirgan  rasm-rusumlarni  bayon  etuvchi  gaplarda  ega,  asosan,

umumlashgan bo‘ladi. Bugungi ishni ertaga qo‘yma.