Tarbiyainstituti m illiy va harakatli

7.2 .  0 ‘rgatish  bosqichlari  va  uslublari
Birinchi  bosqich  -   o‘rganiladigan  o‘yin  mazmuni  bilan  tani- 
shish.  Bunda,  aytib  berish,  ko‘rsatish  va  tushuntirish  uslublari  qo‘l- 
laniladi.
0 ‘qituvchi  shaxsan  ko‘rsatish  bilan  birga  ko‘rgazmaU  qurol- 
lardan  foydalanadi:  kinofilm,  tasviriy  film,  sxema,  maydon  maketi 
va hokazo.
Namoyishni  tushuntirishlar  bilan  qo'shib  oUb  borish  kerak 
0 ‘qituvchilaming  dastlabki  urinishlari  ularda  birlamchi  harakat 
sezgisini shakllantiradi.
Ikkinchi  bosqich  —  o‘yinni  soddalashtirilgan  (oddiylashtirilgan) 
holatda  o‘rganish.  Mazkur  bosqichda  muvaffaqiyat  ko‘p  holatlarda 
yondoshtimvchi  o‘yinlaming  to‘g‘ri  tanlanganligiga  bog‘Uq.  Ular 
o‘zining  tuzilishi  shakliga  ko‘ra  o‘rganilayotgan  o‘yin  mazmuniga 
yaqin  va  o‘quvchilar  bajara  oladigan  bo‘lishi  kerak.  Murakkab 
tuzilishga  ega  bo‘lgan  o‘yin,  uni  tashkil  qiluvchi  asosiy  zvenolarga 
ajratib 
o‘rgatiladi. 
Bu 
bosqichda 
boshqarish 
uslublaridan 
foydalaniladi  (buyurish,  ko‘rsatma  berish,  ko'rish  va  eshitish,  ko‘rib 
ilg'ash,  texnik  vositalar  va  hokazo)  hamda  ko‘rgazmaU  harakat 
(o'qituvchining  bevosita  yordami,  yordamchi  jihozlami  qo‘llash), 
axborot  (o‘yin  mazmuni,  maqsadi,  shart-sharoitlari,  qoidalari)  kabi 
uslublar alohida  ahamiyatga ega bo‘ladi.
Uchinchi  bosqich: 
o‘yinni  murakkablashtirilgan  sharoitda
o'rgatish.  Bunda  quyidagilar  qo‘llaniladi:  takroriy  usul,  o ‘yinni 
murakkab  sharoitlarda bajartirish,  baholash uslubi.  Takrorlash  uslubi 
bu  bosqichda  eng  asosiydir.  Ko‘p  marotaba  takrorlashgina  o‘yinni 
shakllantiradi.  0 ‘yinni  charchaganda  ham takrorlash  bolalarda  iroda 
va  chidamkorlik xislatlarini shakllantiradi.
To‘rtinchi bosqich  —  o‘yin  mazmunini  mukammal  o‘zlashtirish 
imkoniyatini ko‘zda tutadi.
0 ‘yinlarga  o‘rgatish  jarayonida  turfi  uslublar  va  vositalardan 
foydalanish  muayyan  tartibda  qo‘Uaniladigan  pedagogik  prinsiplar 
asosida  amalga  oshiriladi.  Ushbu  prinsiplar  quyidagilardan  iborat: 
ilmiylik,  onglilik  va  faollik,  muntazamlik  va  uzviy  bog‘Uqlik,
222

---

mutanosiblik va muvofiqlik,  mukammallik va uzluksizlik,  “yengildan 
og‘iriga” ,  “o‘tilgandan  o‘tilmaganiga”,  “oddiydan  murakkabga”. 
Mazkur  pedagogik  prinsiplami  qo'llash  tartibi,  xususiyatlari  va 
uslubiy ko‘rsatmalar  1  va 2-jadvallarda aks ettirilgan.
1-jadval