O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna


Mashg‘ulotning maqsad va vazifalari



Download 2,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/206
Sana22.01.2022
Hajmi2,44 Mb.
#399679
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   206
Bog'liq
Ona tili 1 kurs talabalar uchun

Mashg‘ulotning maqsad va vazifalari: 
1.
 
Talabalarga  o‘zbek  adabiy  tilining  orfoepiya  bo‘limi  haqida  nazariy 
tushunchalar berish, orfoepiyaning  qoida hamda me’yorlarini yoritish; 
2.
 
Orfoepiyaning  yuzaga  kelish  faktorlari  hamda  orfoepik  me’yorlarning 
adabiy  tilga  xos  og‘zaki  nutqni  hosil  qilishdagi  ahamiyati  haqida  malaka 
hosil
 
qilish, mavzuga  doir test topshiriqlarini bajarishga o‘rgatish.   
       
Adabiy  tilga  xos  bo‘lgan  muhim  xususiyatlarning  eng  birinchisi  uning 
muayyan  me’yorlarga  bo‘ysunishidir.  Fonetika,  leksikologiya,  morfologiya  yoki 
sintaksis  sohalarida  bo‘lgani  kabi  nutqning  ikki  ko‘rinishi:  og‘zaki  va  yozma 
shakllarda  ham  barcha  uchun  umumiy  bo‘lgan  o‘ziga  xos  me’yorlar  mavjud. 
Muayyan  me’yorlardan  chetga  chiqish  yoki  chekinish  kishilarning  o‘zaro  fikr 
almashish jarayoni (og‘zaki  va yozma)  da turli qiyinchiliklarni  keltirib chiqaradi. 
Og‘zaki  nutqning  qonun-qoidalarini  orfoepiya  sathi,  yozma  nutqqa  xos 
normalarni  orfografiya  bo‘limi  o‘rganadi.  Nutq  tovushlari  vositasida  ifodalangan 
og‘zaki  nutqimiz  eshitish  orqali  o‘zlashtirilsa,  harflar  vositasi  bilan  ifodalangan 
yozma  nutq esa ko‘rish, o‘qish, uqish orqali o‘zlashtiriladi. 
Har  bir  adabiy  til  unda  gapiruvchi  barcha  kishilar  tomonidan  ongli  ravishda 
qabul  qilingan  talaffuz  normasiga  egadir.  Tilning  talaffuzi  og‘zaki  nutq  shakliga, 


70 
 
 
yozuv  esa,  yozma  nutq  shakliga  xos  bo‘lib,  ular  bir-biriga  doim  to‘g‘ri 
kelavermaydi.   
Orfoepiya 
(grekcha 
orthos
  –“to‘g‘ri”  va 
epos
  –  “nutq”)  ma’lum  tilning  to‘g‘ri 
talaffuz  norma  va  qoidalari  hisoblanib,  unda  so‘zlovchilarning  barchasi  uchun 
tushunarli  norma  qabul  qilingan  bo‘ladi.  Axborot  uzatish  va  axborot  qabul  qilish 
jarayonida  to‘g‘ri  talaffuz  muhim  ahamiyatga  ega.  Orfoepiya  normalari  tilning 
fonemalar  sistemasi  bilan,  fonemalarning  ma’lum  pozitsiyalardagi  o‘zgarishlari 
bilan  va,  asosan,  nutq  madaniyati bilan chambarchas bog‘liq. Nutq madaniyatining 
ajralmas  bo‘lagi  bo‘lgan  orfoepiya  adabiy  talaffuz  madaniyatini  oshirishga,  uni  bir 
tizimga  solishga yordam beradi. 
Orfoepiyaning  asosini  tilning  fonetik  sistemasi,  ya’ni undagi tovushlar, bo‘g‘in, 
urg‘u  va  intonatsiya  tashkil  etadi.  To‘g‘ri  talaffuz  etish  odatda 

Download 2,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish