O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Paz  ochuvchi  frezalarni 
(11.4-
g
  rasm)  kengligi  bo’yicha  aniqligi  yuqori 
bo’lgan  pazlarni  frezalashda  qo’llaniladi.  Tashqi  ko’rinishi  bo’yicha  ular  uch 
tomonlama  diskli  frezalarga  o’xshash  bo’lib  kesuvchi  qirralarning  uzunligi 
kichik  (
γ=
10...15°,
  α=
20°).  Yordamchi  kesuvchi  qirralarni  toretsda 
φ
1
=1...2° 
burchak ostida yo’nib olinadi, qirindi kanavkalarini faqat tsilindrsimon yuzasida 
kesib  tayyorlanadi.  Frezalar 50...100  mm  diametrli  va  kengligi  3...16  mm  qilib 
tayyorlanadi 
 
Qirquvchi  (otreznie)  frezalar. 
Bunday  frezalar  shakli  bo’yicha  paz 
kesuvchi frezalarga o’xshash bo’lib, ularni chuqur bo’lmagan va kengligi kichik 
pazlarni frezalash uchun qo’llaniladi, masalan, kengligi 
V
=0,2...6,0 mm.li hlitsa 
pazlarini,  hamda  har  qanday  profil  va  qalinlikdagi  zagotovkalarni  kerakli 
o’lchamga frezalab kesib olish uchun qo’llaniladi. 20...315 mm diametrli yaxlit 
frezalarni 
γ
=0...10°, 
α
=20°, 
φ
1
=30́...1°  
 
 

---

178 
 
 
11.4-rasm. Kesib oluvchi (otreznoy) frezalar: 
a – 
shlitsali frezalovchi va qirqib oluvchi; 
b 
– qirqib oluvchi yig’ma;                           
v
– segmentli; 
g,d 
– kesish sxemalari 
 
burchakli  mayda,  o’rtacha  va  yirik  tishli  qilib  tayyorlanadi  (11.4-
b
  rasm)  yoki 
4...8 ta tishga ega bo’lgan segmentlarni konstruktsion po’latlardan tayyorlangan 
arra  diskiga  parchinlab  yig’ib  tayyorlanadi  (11.4-
v
  rasm).  Ishqalanishni 
kamaytirish  va  sovituvchi  suyuqlikni  kesish  zonasiga  yaxshi  kirishi  uchun 
tishlarni yon tomonlarida 0,5 mm chuqurlikda o’yiqlar ishlanadi. Bunda oldingi 
burchak ishlov beriluvchi materilga bog’liq holda 
γ
=0...25° olinadi. 
 
Ishlov  berish  vaqtida  qirindini  chiqarib  tashlashni  yaxshilash  va 
tishlarning turg’unligini oshirish maqsadida 2 mm.dan katta kenglikka kesuvchi 
frezalarda guruxli kesishning turli sxemalari qo’llaniladi. Amalda esa kesishning 
turli  sxemalari  qo’llaniladi.11.4-
g
,
d
  rasmlarda  kesishning  ikkita  sxemasi 
keltirilgan. Birinchi sxemada ikkita yon tishlarda 
s
=0,3·
v
 kenglikka ega bo’lgan 
faska  yo’nilgan.  Ikkinchi  sxemada  barcha  tishlar  ikkitadan  tishlar  guruxiga 

---

179 
 
bo’lingan,  bunda  birinchi  tishning  balandligi  ikkinchi  tishga  nisbatan 
h
=0,15...0,50  mm.ga  baland  bo’lib,  burchaklarida 
s
=0,5...1,8  mm  kenglikdagi 
faskalarga  ega.  Ikkinchisi  tozalovchi  hisoblanib  to’liq  holda  tayyorlanadi. 
Ikkinchi sxema segmentli arralar va shlitsali sidirgichlarda  qo’llaniladi.