Ўзбекистон арид турдаги адирларида

2.2. Танланган майдон атрофини тўсиш 
Аввал таъкидланганидек, тоғ этагидаги лалми ерлар бугунги кун-
да чорва ўтлатиш мақсадида ишлатилмоқда, қолаверса чорвани 
ўтлатиш яйловлар айланмасига риоя этишсиз ва рухсат этилган чек-
ловларни ҳисобга олмасдан амалга оширилмоқда. Бу табиий яйлов 
майдонларининг пайҳон бўлишига олиб келмоқда. Ортиқча ўтлатиш 
яйловларнинг кучсизланиши, маҳсулдорлигининг пасайиши, шу жум-
ладан чорва емайдиган ўсимликлар миқдорининг ортишига олиб 
келмоқда. Бундан ташқари, тупроқ устки қатламининг эзилиши на-
тижасида тупроқнинг таркиби ёмонлашиб, унумдорлиги пасаймоқда, 
шамол ва сув эрозиясига бардошсиз бўлиб қолмоқда. 
Бу ерда писта боғлари барпо этили-
ши мумкин.

---

16
Ортиқча боқишнинг 
бошқа бир салбий 
оқибати ёш дарахт-бу-
тасимон ўсимликлар, 
шу жумладан писта-
нинг пайҳон бўлиши-
дир. Ёш кўчатларнинг 
чорва томонидан пай-
ҳон қилиниши бугун-
ги кунда ёш ўрмонлар 
жуда кичик майдон-
ларда жамлангани, ёки 
Ўзбекистонда умуман 
қолмаганининг асосий 
сабабидир. Ёш ўрмо-
нларнинг йўқлиги ўрмоннинг таназзулга юз тутгани ёки яқин кела-
жакда умуман йўқолиб кетишидан далолат беради. Бундай ачинарли 
ҳолат, афсуски, мамлакатимиздаги энг йирик табиий писта масси-
ви – Боботоғдаги сийрак пистазорларида ҳам кузатилмоқда.
Шу сабабли пистазорни яратишда илк қадам сифатида танлан-
ган майдон атрофини тўсиш муҳим аҳамият касб этади. Бу тад-
бирсиз пистанинг ёш кўчатлари илк йилдаёқ пайҳон бўлади. Писта 
жуда бардошли ўсимлик бўлиб, пайҳон бўлгандан бир йил ўтиб ҳам 
ниҳол бериши мумкинлига қарамай, ўсимлик хар ҳолда зарар кўра-
ди. У нафақат ривожланишда қолоқ бўлади, балки илдиз бўйнидан 
кўп бачкилар ўсиб чиқиши натижасида писта шох-шаббасининг бу-
тасимон шакли ривожланади, ваҳоланки, бу даврда шох-шаббнинг 
дарахтсимон шакли 
ривожланиши, поя-
сининг баландлиги 1 
метргача бўлиши ке-
рак. 
Майдонни атрофи-
ни ўраш бир неча усул 
билан амалга ошири-
лиши мумкин: 
1. устунлар орқали 
бир неча қатор қилиб 
тортилган тикансим