Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua


“HALIMA” HAQIDA TOSHPO’LAT TURSUNOV SHARXI



Download 1,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/324
Sana22.01.2022
Hajmi1,34 Mb.
#398759
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   324
Bog'liq
ozbek teatri tarixi

 
“HALIMA” HAQIDA TOSHPO’LAT TURSUNOV SHARXI 
G’ulom  Zafariy  faoliyati  faqatgina  taqdirlashga  loyiq  merosgina  bo’lmay,  avvalo, 
o’zbek  teatrinig  jonli  hayoti,  uning  tug’ilish  davri  jarayoninig  ajralmas  muhim  bo’lagi 
bo’lib,  “Halima”  asari  esa  birinchi  o’zbek  musiqali  dramasigina  emas,  bir  vaqtda  teatrga 
tomoshabin  mehrini  orttirgan,  aloqasini  mustahkamlagan,  o’zbek  teatr  sahnasi,  unga 


yigirmanchi  yillarda qadam qo’ygan  ijrochilar  uchun  ijro  maktabi,  Hamza  nomli teatrning 
o’sha kezlari talqinida hayotiylik uchun izlanishlarida beqiyos ahamiyat kasb etadi. 
“Halima”  asari  eng  muhim  jumboq  —  musiqali  drama  o’zbek  teatri  uchun  qonuniy 
xolmi, bordi-yu javob  ijobiy bo’lsa, uning  yaratish  yo’llari  qanday bo’ladi, degan savolga 
javob  beradi…  bu  muxim  muammoni  “Halima”  musiqali  dramasi  hal  etdi.  Gap  bu  yerda 
prinsipial masalalar ustida boradi. Zotan, ko’pincha janr e’tibori bilan “Halima”ni musiqali 
drama  ekaniga  mensimayroq  qarash  xollari  ham  bor.  Bunday  qarash  keyinchalik  paydo 
bo’lgan  xulosa  chunonchi,  “Halima”  maxsus  yuzilgan  musiqaning  emas,  balki  xalq 
musiqasining  hisobiga  vujudga  kelgan  asar.  Lekin  o’sha  davrda  bundan  boshqa  yo’lning 
o’zi  yo’q  edi  va  o’zbek  musiqali  darama  janri  yigirmanchi,  hatto  o’ttizinchi  yillarda  ham 
shu yo’ldan bordi. Demak, o’zbek musiqali dramasining shakllanish yo’lini “Halima” asari 
belgilab bergan. Bu masalaning birinchi tomoni, ikkinchisi “Halima” o’sha yo’l bilan bo’lsa 
ham  tugal  musiaqli  drama  asari  edi.  Muhimi  shu.G’ulom  Zafariy  pyesa  musiqasini 
bilimdonlik,  did  bilan  tabdil  yo’lida  shakllantirdi.  Yana  bir  gap.  G’ulom  Zafariy  o’zbek 
xalq  klassik  merosining  kuchli  tomoni,  undagi  teran  muhokama  va  emotsional  kayfiyat 
vujud etuvchi dramatizm, tug’yon, teatral elementlarni amalda birinchi bo’lib sezdi va teatr 
janriga olib kirdi.  
 
Toshpo’lat Tursunov. G’ulom Zafariy va teatr.  
“Sovet O’zbekistoni san’ati” j-li. 1979 yil. 4-son 
 
 
...Muzaffar Muhamedovning guvohlik berishicha «Halima» «dastlab bittagina maktab 
daftarchasiga  yozilgan  uch  ko’rinishli  insenirovkaga  o’xshagan  kichkinagina  asar  bo’lib, 
ikki-uchtagina  ashulasi  bor  edi».  Shu  bois  pyesani  maromiga  yetkazishda  Uyg’urning 
qanchalik hissasi borligini anglab olish qiyin emas. Buning ustiga bu yerda gap milliy teatr 
uchun mutlaqo yangi bo’lgan janr — muzikali drama ustida boradi. 
«Halima»ning sujeti va ayniqsa, ikki yoshning sotsial tengsizlik oqibatida fojiali halok 
bo’lishi Uyg’urni o’ziga rom qilib oldi. Shuning uchun ham G’ulom Zafariy bilan bajonidil 
asar  ustida  ishlashga  kirishdi.  Ushbu  jarayonda  dramaturg  bilan  rejissor  o’rtasida  eng 
samimiy,  ijodiy  hamkorlik  hukm  surdi.  M. Muhamedov:  «Bu  asar  ish  jarayonida 
Uyg’urning  maslahati,  taklifi,  qo’shimchalari  bilan  kundan-kunga  ulg’ayib,  kengayib 
bordi», deganida tamomila haqli edi. Xullas, «kichik maktab daftarchasiga» xomaki asardan 
besh ko’rinishli drama vujudga keldi. 
«Halima»ning  yaratilishi,  Uyg’ur  ijodida,  qolaversa  butun  o’zbek  teatri  tarixida  teatr 
bilan  dramaturg  o’rtasidagi  ijodiy  hamkorlikning  eng  dastlabki  namunasi  bo’ldi.  Eng 
muhimi, bu hamkorlik teatrimizning samarali an’anasini boshlab berdi. 

Download 1,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   324




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish