Texnologiyasi


Xomashyo materiallar va qo‘shimchalar



Download 3,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/163
Sana21.01.2022
Hajmi3,98 Mb.
#397305
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   163
Bog'liq
fayl 1473 20210817

Xomashyo materiallar va qo‘shimchalar 
   Giltuproqning ba’zi turlari kuydirishda ko‘pchiydi va bunday gillar asosida 
keramzit  olinadi.  Sanoatda  keramzit  shag‘ali  va  keramzit  qumi  olinadi,  kam 
miqdorda keramzit chaqiq toshi ishlab chiqariladi.   


119 
 
Gilning ko‘pchishi 2 ta jarayonga bog‘liq: gaz ajralishi va gilning piroplastik 
holatga  o‘tishidir.  Gaz  ajralishi  –bu  temir  oksidlarining  organik  moddalar  bilan 
birikishidan  keyingi  qaytarilish  reaksiyasi,  bu  birikmalarning  oksidlanishi, 
gidroslyuda  va  boshqa  suvli  birikmalarni  degidrotatsiyasi,  karbonatlarning 
dissotsiatsiyasiga bog‘liq.  
Gilning  piroplastik  holatga  o‘tishi,  gilda  yuqori  haroratda  suyuq  fazaning 
(eritma) hosil bo‘lishidir. Natijada gil yumshayadi, plastik deformatsiya qobiliyati 
yuzaga  keladi,  ajralayotgan  gazlar  asosida  ko‘pchiydi  va  natijada  gaz 
o‘tkazmaydigan materialga aylanadi.  
Keramzit  ishlab  chiqarishda  xomashyo  sifatida  cho‘kindi  jinslarga  kiruvchi 
gil  jinslar  ishlatiladi.  Xomashyo  material  sifatida  metamorfik  tog‘  jinslariga 
mansub  toshsimon  gilli  jinslar  –  gil slanetslari  va  argillitlar  ishlatiladi. Gil  jinslar 
murakkab  mineralogik  tarkib  bilan  farqlanadi  va  ularda  gil  minerallar  (kaolinit, 
montmorillonit, gidroslyudalar) dan tashqari kvars, dala shpati, karbonatlar, temir, 
organik  qo‘shimchalardan  iborat  bo‘ladi.  Gil  minerallar  gil  moddalardan  iborat 
bo‘ladi. Gil deb, tarkibida 30% dan ko‘p gil moddalar bo‘lgan gil jinslarga aytiladi. 
Keramzit ishlab chiqarish uchun montmorillonit va gidroslyudali gillar ishlatiladi, 
ularning tarkibida 30% gacha kvars mavjuddir.  
Gilning  umumiy  tarkibida  SiO
2
-70%  gacha,  Al
2
O

-12%  kam  emas(20% 
gacha),    Fe
2
O
3
  +  FeO-  10%gacha,  organik  qo‘shimchalar  1-2%  mavjud  bo‘lishi 
kerak. 
Keramzit  ishlab  chiqarishda  u  yoki  bu  gil  xom  ashyosining  yaroqli  ekanligi 
xomashyo xususiyatlarini  maxsus tekshirish orqali belgilanadi. 
Gil xom ashyosiga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi: 
1.Gilning kuydirishda ko‘pchishi. Gilning ko‘pchishi- ko‘pchish koeffitsienti 
bilan xarakterlanadi va quyidagi formula bilan ifodalanadi:   
                                
c
k
b
V
V
R




120 
 
bu erda: V
k
 – ko‘pchigan keramzit granulalarining hajmi; 
     V
c
 – pishirishdan oldingi xom granulalarning hajmi. 
Ko‘pchish koeffitsientini boshqa formula bilan ham ifodalash mumkin:   
                         
)
100
1
(
п
к
с
b
П
R





bu erda:  
ρ
s
 
– quruq xom granulaning zichligi;  
     
 ρ
k
 
– ko‘pchigan keramzit granulasining zichligi; 
      
P
p
 
- quruq xom granulaning pishirishdagi massa bo‘yicha yo‘qotishi,% 
 Keramzit ishlab chiqarishda gil xomashyosining ko‘pchish koeffitsienti 2 dan 
kam bo‘lmasligi (3-4 bo‘lsa yaxshi) kerak. 
 2. Gil xom ashyosini oson eruvchanligi, ya’ni xomashyoni kuydirish harorati 
1250
0
S dan  oshmasligi  kerak,  aks  holda  gil  tarkibidagi  gazlar  erkin  chiqib  ketadi 
va natijada xom gil granulasi ko‘pchimaydi. 
3. Gil xomashyosini  ko‘pchish intervali. Bu pishirish harorati chegarasi bilan, 
ko‘pchish boshlanishi harorati orasidagi farq hisoblanadi. Ko‘pchish harorati deb, 
zichligi  0,95  g/sm
3
  ga  teng  keramzit  granulalarining  hosil  bo‘lish  haroratiga 
aytiladi.    Pishirish  harorati  chegarasi  esa  keramzit  granulasi  yuzasining  erigan 
suyuq  qatlam  bilan  qoplanishi  harorati  tushuniladi.  Keramzit  shag‘alini  ishlab 
chiqarishda  haroratning  keskin  ko‘tarilib  ketishiga  yo‘l  qo‘ymaslik  kerak,  aks 
holda  granulalar  yuzasi  erib  bir-biri  bilan  elimlanib  qoladi.  Bu  esa  keramzit 
shag‘alining  chiqishini  kamaytiradi  va  ba’zan  pechni  ishdan  chiqaradi.  Keramzit 
shag‘alini  ishlab  chiqarishda  haroratni  belgilangan  optimal  darajadan  pasayib 
ketishiga  yo‘l  qo‘ymaslik  kerak,  aks  holda  ko‘pchish  koeffitsienti  kamayadi  va 
mahsulot  kam  ishlab  chiqariladi.  Ishlab  chiqarishda  xomashyoning  ko‘pchish 
intervali 50 
0
S dan kam bo‘lmasligi kerak.Bu xususiyatlarga barcha gil jinslari ega 
bo‘lmaydi.  Gil  xomashyosining  xususiyatlarini  yaxshilash  uchun  unga  1%  gacha 


121 
 
mazut, solyarka moyi yoki boshqa organik va mineral (kul, shlak va b.) moddalar 
qo‘shiladi.  Gil  granulalarining  ko‘pchish  harorati  intervalini  uzaytirish  uchun  gil 
granulalari  sirtiga  olovga  bardoshli  gil  kukuni  yoki  maydalangan  kvars  qumlari 
purkaladi.  Keramzit  ishlab  chiqarishda  qo‘shimchalarni  qo‘llashda  xomashyo 
mahsulotning  ko‘pchish  koeffitsientini  2-3  barobar  oshiradi,  mahsuldorlik  ham 
oshadi, tannarxi esa pasayadi. 
 

Download 3,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish