Toshloq
tumani
3
2
5
3
u
v
u
v
Bu sistemani yechib,
u = 2, v = 1
ni topamiz. Demak, 2
x
= 2, 3
y
=l. Shu
sababli,
x=
1,
y=
0. Javob.
(1; 0).
1-masala.
3
x
› 27 tengsizlikni yeching.
27 > 0 bo'lganligi uchun ko'rsatkichli funksiyaning xossasiga ko'ra berilgan tengsizlik
ildizga ega. Ildizlardan biri
x
= 3 bo'ladi, chunki 3
3
= 27. Boshqa ildizlar yo'q, chunki
y
= S
x
funksiya butun son o'qida o'sadi va shu-ning uchun
x >
3 da 3
x
> 27 va
x <
3 da 3
x
< 27.
2-masala.
4∙2
x
≥ 1 tengsizlikni yeching.
Tengsizlikni 2
x+2
≥ 2° ko'rinishda yozamiz, bundan
x + 2
≥ 0 .
Javob.
x
≥
-2.
3-masala.
23x
∙ 3
x
≥ 576 tengsizlikni yeching.
2
3x
=
(2
3
)
x
= 8
x
, 576 = 24
2
bo'lgani uchun tengsizlikni 8
x
∙ 3
x
≥24
2
yoki 24
x
≥ 24
2
ko'rinishda yozish mumkin. Bundan
x
≥
2.
Javob.
x
≥
2.
4-masala.
3
r+1
- 2∙3
x-2
≤
25 tengsizlikni yeching.
tengsizlikni o'ng qismida umumiy ko'paytuvchi 3
x-2
ni qavsdan tashqariga chiqarib,
3
x-2
(3
3
-2)
≤
25; 3
x-2
∙ 25
≤
25 ni hosil qilamiz, bundan 3
x-2
≤
l; x - 2
≤
0;
x ≤
2.
Javob
:
x ≤
2.
5- m
a s a 1 a
. 3
x
≤
7
X
tengsizlikni yeching.
7
X
≠
0 bo'lgani uchun tengsizlikni
1
7
3
x
x
ko'rinishida yozish (3/7)
x
≤
1,
x = 0.
Javob.
x =
0.
6-masala.
3∙
2
X+1
+ 2∙
5
x-2
≥
5
X
+
2
x-2
tengsizlikni yeching.
Tenglamani 3 ∙
2
x+1
- 2
X-2
≥
5
x
- 2∙
5
X-2
ko'rinishda yozamiz, bundan
2
x-2
(3 ∙ 2
3
-
1)
≥
5
x-2
(5
2
- 2), 2
x-2
∙ 23
≥
5
x-2
∙
23, (2/5)
x-2
≥
1
, x
-2
≥
0.
Javob.
x ≥2.
7-masala.
9
X
- 4 - 3
x
-45≥ 0 tengsizlikni yeching.
3
X
= t almashtirish bilan berilgan tengsizlik
t
2
- 4t -
45 ≥ 0 kvadrat tengsizlikga
keltiriladi. Bu tengsizlikni yechib, uning ildizlarini topamiz:
t
1
=9,
t
2
=-5,
bundan 3
x
≥ 9;
3
x
= -5. 3
X
≥ 9 tengsizlik
x
≥
2
ildizga ega, 3
x
=-5
tengsizlik esa ildizga ega emas, chunki
ko'rsatkichli funksiya manfiy qiymat qabul qilishi mumkin emas.
Javob.
x
≥
2.
3. Mustahkamlash.
Mustaqil yechish uchun misollar:
Tenglama va tengsizliklarni yeching:
1) 4
x-1
=1; 2) 0,3
3x-2
=1; 3) 2
2x
=2
4
; 4) (1/3)
3x
=(1/3)
-2
;
5) 27
x
=1/3; 6) 400
x
=1/20; 7) (1/5)
x
=25; 8) (1/3)
x
=1/81;
1) 4
x-1
≥1; 2) 2
2x
≥2
4
; 3) (1/3)
3x
≥ (1/3)
-2
;
4) 400
x
≥1/20 5) 3∙9
x
≥81; 6) 3
x+1/2
+3
x-2
≥1;
7) 0,6
x+3
≥
0,6
2x-5
; 8) 3
2x-1
+3
2x
≥108;
4. Darsni yakunlash.
5. Uyga vazifa: test yechish tematik axborotnomalardan
Tayyorladi: _________________________
Tekshirdi: O‘TIBDO‗ : __________ _________________________
―_____‖____ 201 y.
Toshloq tumani
Sana:_____________
50-mashg‘ulot
Dars mavzusi
.
Sonning logarifmi. Asosiy logarifmik ayniyatlar. Ko'paytma, bo'linma
va darajaning logarifmi
.
Dars maqsadlari
: o‗quvchilarga sonning logarifmi, asosiy logarifmik ayniyatlar.
ko'paytma, bo'linma va darajaning logarifmini o‗rgatish, ularning fanga qiziqishlarini
oshirish.
Darsning borishi
:
1. Tashkiliy qism.
2.
Sonning logarifmi. Asosiy logarifmik ayniyatlar. Ko'paytma, bo'linma va darajaning
logarifmi
.
Sonning logarifmi.
Darajaga ko'tarish amaliga teskari amaini qarab chiqamiz.
a
x
=
b
ifodada
x
noma'lum bo 'li b , uni t opish ko ' rs atki chn i t o p i s h a ma l i deyiladi.
Misollar: 3
x
=27 bo'lsa, x = 3; 2
x
=8 bo'lsa, x = 3; 5
x
= 25 bo'lsa,
x =
2;
10
x
= 1000 bo'isa, x
= 3;
10
x
= 0,01 bo'lsa,
x = -2.
T a ' r i f . Berilgan sonning berilgan asosga ko'ra logarifmi deb, berilgan sonni hosil
qilish uchun shu asosni ko'tarish kerak bo'lgan daraja ko'rsatkichini aytiladi.
Agar
a
x
=
b
bo'lsa, ta'rifga ko'ra
x =
log
a
b
. Bunda
a
— logarifmning asosi,
b
—
logarifmlanayotgan son, deb olinadi. b>0 bo'lishi ko'rinadi.
a
x
=b
=>
x = log
a
b
=>
a
log b
=b
ayniyat hosil bo'ladi. Buni
asosiy logarifmik ayniyat
deyiladi.
Logarifmning ta'rifidan uning quyidagi xossalari kelib chiqadi:
a)
Asos 1 dan farqli har qanday musbat son bo‘lganda:
log
a
1=0;
b)
Asosning shu asosga ko‘ra logarifmi 1 ga teng
: log
a
a
=1;
c)
log
a
b=log
a
c
tenglikdan b=c ekanligi kelib chiqadi.
Algebraik ifodaga kirgan sonlarni ularning fogarifmlari orqali ifodalashni shu ifodani
logarifmlash
deyiladi. Logarifmlashga teskari amaini
potensirlash
deyiladi.
1. Ko'paytmaning logarifmi ko'paytuvchilar logarifmlarining yig'indisiga teng:
B
A
B
A
a
a
a
log
log
)
(
log
2. Bo'linmaning logarifmi bo'linuvchi va bo'luvchi logarifmlarining ayirmasiga
teng:
B
A
B
A
a
a
a
log
log
)
:
(
log
3. Darajaning logarifmi daraja ko'rsatkichi bilan asos logariftnining ko'paytmasiga teng:
b
m
b
a
m
a
log
log
4. Ildizning logarifmi ildiz ostidagi son logarifmining ildiz ko 'rsatkichiga bo 'linganiga teng:
b
n
b
a
n
a
log
/
1
log
Do'stlaringiz bilan baham: