Bozor munosabatlari rivojlanishi sharoitida asosiy fondlarning mohiyati va nazariy asoslari

KIRISH………………………………………………………………………... 

27 

                        mahsulot ishlab chiqarish; 

  V

meyoriy

 – uskunalar bilan vaqt birligi ichida texnik    

                asoslangan mahsulot ishlab chiqarish. 

 

Asosiy fondlardan foydalanish ko’rsatkichlarining uchunchi guruxiga:  

- uskunalardan integral foydalanish koeffisiyenti; 

- ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish koeffisiyenti;  

- mahsulotlarning fondlar qaytimi va fondlar sigimi ko’rsatkichlari kiradi. 

Uskunalardan integral foydalanish koeffisiyenti uskunalardan ekstensiv va intensiv 

foydalanish  koeffisiyentlari  ko’paytmasi  sifatida  aniqlanadi.  Bu  ko’rsatkich 

uskunalardan foydalanishni vaqt va quvvati bo’yicha tavsiflaydi.  

 

Bu  ko’rsatkich  uskunalardan  ham  ekstensiv  ham  intensiv  foydalanishdagi 

kamchiliklarni birgalikda aniqlaydi.  Asosiy  fondlardan  samarali  foydalanish 

ishlab  chiqarish  hajmining  oshishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun  asosiy  fondlar 

samaradorligi  ko’rsatkichini  aniqlashda  mahsulot  ishlab  chiqarilishida  qatnashgan 

barcha  asosiy  fondlar  qiymatini  hisobga  olish  lozim.  Bu  ko’rsatkich  asosiy 

fondlarning  1  so’miga  qancha  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  to’gri  kelishini,  ya’ni 

fondlar  qatimini  ifodalaydi.  Uni  hisoblash  quyidagi  formula  yordamida  amalga 

oshiriladi: 

 

F

qaytim

= T / F; 

 

Bunda: T – tovar yoki yalpi, yoki sotilgan mahsulot hajmi, so’m; 

 

 F – korxonaning yillik o’rtacha asosiy ishlab chiqarish    

             fondlarining qiymati, so’m.