O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

Kreativlik.
  A.  K.  Kanatov  ma’lumotlariga  ko‘ra,  erkaklar  kreativligi  25  dan  55 
yoshgacha  bo‘lgan  yosh  oralig‘ida  bir  xil  darajada  qoladi  va  faqat  55  yoshda 
kamayadi.  Ayollarda,  yosh  bilan    bog‘liq  kreativlikni    yengil,  lekin  barqaror 
pasayishi kuzatiladi. 
M. V. For o‘zining tadqiqotlarida sinaluvchilarni uch guruhga bo‘lib o‘rgandi (18-
25,  26-46  va  47-60  yosh)  18  yoshdan  60  yoshgacha  odamlarda  kreativlik 
o‘zgarishlarni dinamikasini tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, oltita subtestdan to‘rtta, 
o‘rtacha  ijodkorlik  ballari  bir  yosh  guruhidan  boshqasiga  kamaydi.  Bu 

---

184 
 
kreativlikning  ravonlik,  o‘ziga  xoslik  va  moslashuvchanlik  kabi  ko‘rsatkichlariga 
tegishlidir.  Muallif  buni  hayot  tajribasi  yosh  bilan  ortib  borayotganligi  sababli, 
odamlar  yangi  yechimlarni  izlashlari  kerak  bo‘lgan  vaziyatlarda  o‘zlarini  topish 
ehtimoli  kamroq  va  kreativlik  kamroq  bo‘ladi.  Ye.P.Ilin  25-30  yoshdan  41-50 
yoshgacha  bo‘lgan  davrda  31-40  yosh  guruhida  birmuncha  o‘sish  bilan  kreativlik 
deyarli teng ifodalanadi  
Tanqidiy  tafakkur.  Erkaklarda  tanqidiy  fikrlashning  cho‘qqisi  30  yosh,  ayollarda 
esa-40  da  ro‘y  berishi,  shundan  so‘ng  kritiklikning  keskin  kamayib  ketishi 
ko‘rsatilgan.  Uzoq  vaqt  davomida  psixik  funksiyalarning  saqlanishi  inson 
tomonidan  amalga  oshiriladigan  faoliyatga  yordam  beradi.  Ushbu  faoliyat  uchun 
eng  muhim  bo‘lgan  va  uning  yuqori  ishlashini  ta’minlaydigan  funksiyalar  uzoq 
vaqt  saqlanib  qoladi.  Shunday  qilib,  haydovchilar,  uchuvchilar  va  dengizchilar 
keksalikka qadar ko‘rish qobiliyatini va ko‘rish maydonini yuqori darajada saqlab 
qoladilar.  B.  G.  Ananev  ta’kidlashicha,  musiqa  ijrochiligida  tajriba  to‘plash  bilan 
ovoz-ijro 
diskriminatsiyasi 
rivojlanadi, 
shuning 
uchun 
kata 
yoshdagi 
musiqachilarda  musiqani  o‘rgana  boshlagan  (hatto  juda  iste’dodli)  bolalarga 
nisbatan  yuqori  bo‘ladi.  Yuqori  darajadagi  ta’lim  va  intellektual  faoliyat  bilan 
og‘zaki  funksiyalarda  ham  pasayish  yo‘q.  Aksincha,  intellektual  ish  bilan 
shug‘ullangan  insonlarda  og‘zaki  mantiqiy  vazifalari  50  yoshgacha  yuqori 
ko‘rsatkich ammo oltmish yoshda kamayib boradi.