O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

24
 
Qattiq  eritma  holatidagi  qotishmani  toblash  jarayonida  yuqori  darajadagi  energiya 
quyi darajaga qarab pasayib boradi.Ushbu jarayonda qotishmaning ichki energiyasi 
muvozanat holatiga o`zgarishini yuqoridagi grafikda ko`rish mumkin. 
 
  Alyumin  qotishmalari  2  guruxga  deformatsiyabop  va  quymabop 
qotishmalarga bo‘linadi. 
1)  alyuminning  deformatsiyabop  qotishmalari  alyuminning  bosim  bilan 
ishlash uchun mo‘ljallangan qotishmalari deformatsiyabop qotishma deyiladi. 
 Bu  o‘z  navbatida  termik  yo‘li  bilan  puxtalanib  bo‘ladigan  va  bo‘lmaydigan 
qotishmalar bo‘ladi. 
a) 
termik 
yo‘li 
bilan 
puxtalanmaydigan 
alyumin 
qotishmasi 
jumlasiga  Al-Mp va Al-Mg  qotishmalari kiradi. 
Al-Mp sistemasidagi  qotishmalar AMg xarfi bilan markalanadi. 
Masalan:  AMs,  AMg,  AMgZ,  AMg5,  AMg7  va  x.k.  Markada  raqam 
magniyning % miqdorini  ko‘rsatadi.
25
 
b) 
termik      yuli      bilan      puxtalanadigan      alyumin      qotishma 
bunga            eng            ko‘p            ishlatiladigan            duralyuminiy            kiradi. 
Duralyuminiy   tarkibida   mis