Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar kafedrasi p. Mirxamidova, X. S. Nurmetov

Oqsillarni alkoloidlar reaktivi bilan cho’ktirish. 

Alkoloidlar  –  azot  tutuvchi  moddalar  bo’lib,  kuchli  fiziologik  ta’sir  qilish 

xususiyatiga  ega.  Alkaloidlarga  quyidagilar:  morfin,  papaverin,antropin,  kofein, 

efedrin va boshqa birikmalar kirib, bular davolash praktikasiga ko’p ishlatiladi. 

Ko’p  alkaloid  reaktivlari  ta’sirida  oqsillar  cho’kmaga  tushadi.    Bularga 

quydagilar  kiradi:  tanin,  yodni  kaliy  yoddagi  eritmasi  (Bushard  reaktivi),  vismut 

yodni kaliy yoddagi eritmasi (Dragendorf reaktivi), pikrin kislotasi va boshqalar. 

Oqsil  moddalarinialkoloid  reaktivlari  bilan  cho’kma  hosil  qilishining  asosiy 

sababishundan  iboratki,  aminokislotalar  va  alkaloidlar  tarkibiga  kiradigan 

geterosiklik  guruhlarning  o’xshahsligidir  (indol,  imidozol  va  boshqalar).  Alkaloid 

reaktivlari  bilan  cerimaydigan  birikmalarni  hosil  qiladi.  Oqsilni  alkaloid  reaktivlari 

bilan cho’ktirishga kuchsiz organic kislotalar (masalan, sirka kislotasi) yaxshi ta’sir 

qiladi, aksincha kuchli kislotalarbu jarayonga qarshilik ko’rsatadi. Cho’kma ishqoriy 

sharoitda cho’kib ketadi. 

Reaktivlar. 

1.Tuxum  oqsili;    soya  uni  oqsili.  2.  Pikrin  kislotasining  1%  li 

eritmasi. 3. Taninning 10% li eritmasi. 4. Bushard reaktivi: 1g yod, 2gkaliy yod, 50 

ml  suv.  Bu  reaktivni  tayyorlash  uchun  kaliy  yodi  bir  necha  ml  suv  eritiladi.  Shu 

eritmada  yod  eritiladi,  so’ngra  hajmi  distillangan  suv  bilan  50  ml  ga  etkaziladi.  5. 

Dragendorf  reaktiva  vismut  yodining  kaliy  yoddagi  eritmasi:  13.5g  kaliy  yodi  20 

mldistillangan  suvda  eritiladi.  2.5  gvismut  nitrat  10  ml  nitrat  kislotasida  alohida 

eritiladi.    So’ngra  idishda  qoldiriladi.  Bunda  idish  tagiga  kaliy  nitratning  kristallari 

cho’kadi. Tiniq eritma ehtiyotkorlik bilanboshqa idishga qo’yiladi va hajmi suv bilan 

50 ml ga yetkaziladi. 6. Sirka kislotasining 1%li eritmasi.