Allayar Dosnazarov

 

Jiyen Jirov

 

 

Jiyen Jirov

 (taxminan 1730-1784) - qoraqalpoq xalq baxshisi. Sirdaryoning oʻng  irmogʻi 

—  Jangadaryo  boʻyida  kambagʻal  oilada  tugʻilgan.  Baliqchilik  bilan  shugʻullangan.  Ilk 

yaratgan sheʼr va qoʻshiqlarida ijtimoiy haqsizlik, baʼzi amaldorlarning kirdikorlarini fosh 

etgan  ("Hoy,  yigitlar,  yigitlar",  "Ulogʻim",  "Yuragimda  koʻp  dogʻim",  "Tuyamni  ber"). 

"Darbadar  el",  "Yuksak  togʻ",  shuningdek,  tarixga  oid  "Xonavayron  xalq"  kabi 

dostonlarida  qoraqalpoq  xalqining  qabilaviy  hujumlardan  saqlanish  uchun  Jangadaryo 

boʻylariga  koʻchgan  ogʻir  davrlari  aks  etgan.  J.J.  "Alpamis",  "Qirq  qiz",  "Qoʻblon", 

"Qurbonbek" kabi xalq dostonlarini mahorat bilan kuylagan. Asarlari 1935-yildan toʻplana 

boshlangan.  Qiyas  jirov,  Qurbonboy  baxshi,  Oʻteniyaz  jirov  kabi  shogirdlar  yetishtirgan. 

Jiyen  jirovning  umri  va  ijodi  qoroqolpoq  xalqining  XVIII  asiridagi  turmishi  bilan 

bogliq.Qoroqolpoq  klassik  poeziyasining  eng  erik  meroslaridan  biri  "Xonavayron 

xalq"poemasi  qoroqolpoq  xalqining  Turkistonan  Xorezmga  koshish  voqiyasin  soz 

etadi.Jiyen  jirovning  mundarijasi,turmushlik  sharoiti  togrisida  bizga  etip  kelgan  yozma 

maglumot  yoq.Shoir  togrisida  magliwmat  berubshi  "Xonobayron  xalq","Xosh  boling 

doslar","Ulli  tog"  va  boshqada  izodlari  qoroqolpoq  adabiyotida  belgili  orinni 

egalaydi.Ulardagi  maglumotlar  boyinsha,shoir  koship  koshken  xaliqtining  ishida 

bolip,bulginshilikni va yolning ogir azobin xalq bilan boshinan keshirgan.U xalq turmishin 

ayta otirip,poemada oziga ham kop qatorlarni bagishlagan.Jiyen jirovning bizga qoldirgan 

bizga  etip  kelgan  "Ayircha","Qaytmasam  bolmas","Aldi-artim  biyik  jar","Muytenlarning 

vatani","Xon  yoninda  toralar","Yuragimda  kop  dogim","Ulogim","Ber  tuyamni","Ulug 

tog","Xonovayron xalq" v.k.z izodlaridan iborat. 

 

---

Document Outline

• Qoraqalpog'iston tarixidagi tarixiy shaxslar
• hayoti  va faoliyati haqida
  • Berdaq
  • Ajiniyoz Koʻsiboy oʻgʻli (taxallusi Zevar) (1824 – Moʻynoq tumani – 1878) – qoraqalpoq shoiri. Eski maktabda, soʻngra Xivadagi Shergʻozixon madrasasida oʻqigan. Qoraqalpoq ziyolilari orasida birinchilardan boʻlib oxund dara-jasiga erishgan. Oʻzbek, qo...