Globalization process and ethics problems

1.  Taqdimotda  vaqt  masalasi
.  Hamma  vaziyatda  bo‘lgani  kabi  taqdimotga 
ham  vaqt  o‘z  hukmini  o‘tkazadi:  har  bir  daqiqa  hisobli.  Dastlabki  90  soniyani 
tinglovchilarning ko‘ngliga yoqadigan gaplarni aytish bilan boshlang, g‘oyangizni 
ular bilan o‘rtoqlashayotganligingizdan va muloqot qilayotganligingizdan hursand 
ekanligingizni bildiring. Aks xolda barcha “mug‘ombirliklaringiz” befoyda.  
Taqdimotda  auditoriya  bo‘ylab  harakatlanish,  tashqi  ko‘rinish,  imo-ishora 
o‘zining samarali natijasini beradi.  
2. 
Taqdimotda  hayajonning  kuchi.
  Bu  ijobiy  xolat,  chunki  hayajon 
mas’uliyatni oshiradi. Biroq, hayajonga qarshi kurashish mumkin emas, aksincha 
uni yo‘naltira bilish lozim. 
 Hayajonni bosish uchun esa: 
•  So‘zga  chiqish  oldidan  2-3  daqiqa  tez-tez  yuring,  bu  muskullarning 
zo‘riqishini oldini oladi; 
• So‘zga chiqish oldidan oyog‘ingizni chalishtirib o‘tirmang; 
• Qo‘llaringizni pastga tushirib, o‘zingizni erkin tuting; 
• Boshning kalla, jag‘, og‘iz qismini qattiq-qattiq harakatlantiring; 

---

112 
 
• Chuqur nafas olish va sehrli so‘zlarni aytish kabi hayot sinovlaridan o‘tgan 
vositalarni rad etmang. 
3.
Tinglovchilarni  qiziqtirish.
  Dastlab  tinglovchilarning  ayrim  alohida  urg‘u 
berib,  iltifot  ko‘rsatishingiz  «Sizning  ishtirok  etishingiz,  taqdimotning  samarali 
o‘tishini  ta’minlashidan  umidvorman»,  “Siz  qatnashsangiz  o‘zimni  doimo 
himoyachim  bordek  xis  qilaman”  va  hokazo  kabi  munosabat  tinglovchilarning 
sizga nisbatan  munosabati va qiziqishini orttiradi. Agar  notanish auditoriya bilan 
muloqot  qilishingizga  to‘g‘ri  kelsa,  avvalo  auditoriyaning  xolati,  kontengenti, 
imkoniyatlarini  obdon  o‘rganing.  Noqulay  vaziyatdan  chiqish  maqsadida 
tinglovchilarning  manfaatlariga  mos  keluvchi  hazil-mutoyiba  so‘zlardan 
foydalaning.  
4. 
Omma  –  taqdimotchi  uchun  oyna  vositasi.
  Taqdimotingiz  qanday 
chiqqanligini auditoriyada o‘tirgan yoki sizni eshitgan ommagina xolis baxolaydi. 
Agar  taqdimot  natijasi  qay  xolatda  ketayotganligini  bilishni  istsangiz  tanaffusni 
kutib  turishning  yoki  ishtirokchilar  bilan  suhbatlashishning  xojati  yo‘q:  siz 
tinglovchilarning  ko‘zlariga  qarang,  vassalom.  Agar  yuz  o‘qish  san’atidan 
habardor  bo‘lsangiz,  ularning  harakatlari,  qiyofalaridan  taqdimotni  qanday 
o‘tkazganligingizni bilib olasiz. 
5. 
Taqdimotda savol-javob
. Taqdimotni yakunlar ekanmiz, uning natijasi bilan 
albatta  qiziqib  ko‘ramiz.  Buni  bevosita  savol-javob  jarayoni  orqali  bilib  olish 
mumkin. Biroq, savolning bo‘lmasligini tadqiqotni ko‘ngildagidek chiqmaganligiga 
yo‘yish mumkin. Chunki savolning bo‘lmasligi: 
-Taqdimot hech kimga foyda bermaganligini; 
-Taqdimotdagi muammolar bir-biri bilan bog‘lanmaganligi va fikrlar cho‘zilib 
ketganligini; 
-Siz  tinglovchilarning  “og‘riq  nuqtalari”ga  tegib  ketganligingizni  va  ular  bu 
og‘riqni qaytalanmasligini xoxlaganlarini; 
-Sizni tushunmaganlarini; 
-Taqdimotingizning tizginini yo‘qotib qo‘yganligingizni bildiradi. 
Biroq, savollarning hammasi ham kishini quvontira olmaydi. Muallif savol va 

---

113 
 
javob  variantlarni  turlarga  ajratar  ekan,  ularning  hayotda  uchrashi  va  aksincha 
mutlaqo  uchramasligini  tushuntirishga  harakat  qiladi.  Shunga  ko‘ra  savol 
berilganda: 
-  Savollarni  yozib  oling.  Chunki  yozishingiz  bilan  bir  paytda  javobni  o‘ylab 
olish uchun imkoniyat yaratiladi. 
- Agar savolga javob berishga qiynalsangiz, tinglovchilarga bu savolga javob 
topib,  ularga  albatta  yetkazishga  va’da  Bering.  Buning  uchun  esa  tinglovchilarga 
yana bir bor o‘zingizni tanishtirib, ish joyingiz manzilini berishni unutmang. 
Umuman olganda, taqdimot marosimi etiketiga doir yuqorida qayd etilgan fikr 
va  tavsiyalarga  rioya  qilish  taqdimot  marosimining  samarali  yakunlanishiga  olib 
keladi. 
Tashqi  ko‘rinish  –  insonning  kim  va  qanday  ekanligi  haqida  dastlabki 
ma’lumotni  beruvchi,  uning  turmush  tarzi  va  hayotida  muhim  ahamiyatga  ega 
bo‘lgan faoliyati.  
Insonning tashqi go‘zalligi nafaqat o‘ziga, balki boshqalarning faoliyatiga ham 
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Zero, tashqi ko‘rinish : 
Odamning 
o‘tayotgan 
kunini 
sermazmun 
va 
xayrli 
etadi;  
Insonning  hayotdan  bahramand  bo‘lish  onlarini  shirin  qiladi  va  unga  zavq 
bag‘ishlaydi;  
       Odamni 
ochiq 
ko‘ngilli, 
sertakalluf 
va 
olijanob 
etadi;  
Insonning hurmatini oshiradi va uning kelajagini belgilaydi.  
Imij.  Imijni  sotib  olib  bo‘lmaydi.  U  yaratiladi.  Avvaliga  siz  imidj  ustida 
ishlasangiz, keyin u siz uchun xizmat qiladi. -deydi Jan Koto 
Imidjning vazifalari: Shaxsni yuksaltiruvchi vazifa.  
Shaxs atrofida jozibadorlik fazilati shakllanishi tufayli u o‘zining eng yaxshi 
sifatlarini  nomoyon  etishda  jamoaga  ma’qul  keladi,  o‘zini  erkin  sezadi.  
Shaxslararo munosabatlarni qulaylashtirish vazifasi. 
Bu  vazifaning  mohiyati  shundan  iboratki,  kishilarning  jozibadorligi  ular 
uchun  muloqotlarda  yoqimtoylik  va  xayrixohlikni  vujudga  keltirsa  bular  o‘z 

---

114 
 
navbatida  bag‘rikenglik  va  odobning  ma’naviy  me’yorini  yaratib  beradi. 
Ruhan davolash vazifasi  
Shaxs o‘zining favqulodda o‘zligini anglaganligi tufayli barqaror ko‘tarinki 
kayfiyatda yuradi va o‘ziga ishonch xosil qiladi. 
Isonning eng yaxshi sifatlarini yoritib beradi. 
Munosib imij inson uchun u bilan muomalaga kirishadigan kishilarga uning 
eng  yaxshi  fazilatlarini  ko‘zga  ko‘rinadigan  qilib  namoyish  etishga,  uni  aynan 
yoqimtoy qiladigan yoki kishini o‘ziga tortadigan jihatlarini ko‘rib olishiga imkon 
yaratadi. 
Kishining shaxsiy salbiy xususiyatlarini pardalash. 
Pardoz-andoz, libos bezaklari, bichimi, soch turmagi va hokazolar vositasida 
insondagi  mavjud  nuqsonlardan  kishilar  e’tiborini  chalg‘itish  mumkin. 
E’tiborni o‘ziga tortish. 
Jozibador imij kishilar e’tiborini beixtiyor o‘ziga tortadi, boshqalarda yaxshi 
ta’ssurot qoldiradi, shu bois ular jozibador imidjga ega kishining gapirayotgan yoki 
ko‘rsatayotgan narsalariga ruhan osonroq ishonadilar.