Globalization process and ethics problems

6-to‘siq
. Axborotning subekti talqin etilishi. Mazkur to‘siq doim ham ko‘zga 
tashlanavermaydi,  gohida  ma’lumotni  mensishmay  tinglashadi.  Yuqoridagi 
to‘siqlarni  bartaraf  etganingizda  ham  mazkur  to‘siq  o‘zini  u  yoki  bu  ko‘rinishda 
namoyish  etadi.  Masalan,  tinglovchi  ko‘zingizga  tik  qarab  turadi,  lekin  e’tibori 
boshqa  narsada.  Yoki  so‘zlaringizni  miyig‘ida  kulib  turib  tinglayveradi,  doimo 
kallasini inkor ma’nosida qimirlatib turadi va hokazo. Bu toifa tinglovchilar aytilgan 
fikrni  tinglash  haqida  emas,  balki  o‘ylangan  fikrni  aytish  paytini  poylaydilar. 
Bunday  paytlarda  ular  taqdimotchiga  qaltis  savollar,  qitmirona  luqmalar,  keskin 
e’tirozlar bilan murojaat qiladilar. 

---

110 
 
Ishbilarmonlik  muloqotidan  farqli  o‘laroq,  muloqotning  taqdimot  shaklida 
taqdimotchi  auditoriya  uchun  ajratilgan  vaqtning  aksariyat  qismida  gapiradi, 
auditoriyani  esa  jim  tinglay  olishiga  erishishi  lozim.  Bu  taqdimotchidan  yuksak 
muomala san’ati va etiket madaniyatini talab etadi.  
Shu  bois  taqdimotchi  amal  qilishi  lozim  bo‘lgan  ayrim  xolatlarni 
e’tiboringizga tavsiya etamiz.  
1.
 
Taqdimot marosimining  mas’uliyatini  xis etish
.  Bunda  siz  avvalo,  taqdimot 
o‘tkazish  sizga  nasib  etganligini,  bunday  vazifa  sizga  bildirilgan  yuksak 
ishonch  ekanligini  ichdan  xis  eting.  Zero,  o‘zining  g‘oya  va  qarashlariga 
ishontirish  iqtidori  so‘z,  ilm  va  muomalada  “pishib  yetilgan”  insonlargagina 
nasib etadi. 
2.
 
Taqdim  qiluvchi bilan  auditoriya  o‘rtasida  o‘zaro  hamkorlik
.  Bunda  «Men 
sizlarsiz,  sizlar  esa  mensiz  biror  natijaga  erisha  olmaymiz»  tamoyili  ustuvor 
ahamiyatga  ega.  Chunki  auditoriya  ma’ruzachi  yoki  taqdim  qiluvchidan  o‘zi 
uchun  zarur  bo‘ladigan  nimanidir  kutadi.  Anashu  narsa  yoki  g‘oyani 
taqdimotchi ayta olishi mumkin. 
3.
 
Taqdimot  matnini  tayyorlash
.  Aytmoqchi  bo‘lgan  fikrlaringizni  dastlab 
qog‘ozga  tushirishingiz,  so‘ngra  matndagi  har  bir  jumla,  har  bir  g‘oyani 
mukammal o‘zlashtirib olishingiz zarur. Bu borada qisqacha tarqatma material, 
ko‘rgazmali vositalar tayyorlash hamda turli rasmlar, su’ratlar va chizmalardan 
foydalanish,  mavzuning  asosiy  g‘oyasini  tashkil  etadigan  jihatlarga  alohida 
urg‘u berish maqsadga muvofiq. 
4.
 
Taqdimotga  tayyorgarlik
.  Har  bir  taqdimot  yuksak  saviyada  o‘tishiga, 
kelajakda  samarali  hamkorlikni  yqlga  qo‘yilishini  istsangiz  katami  kichikmi 
har  bir  taqdimotga  jiddiy  tayyorgarlik  ko‘ring,  fikru-hayolingiz  taqdimot 
marosmini o‘tkazish haqida bo‘lsin. Do‘stingiz yoki yaqin hamkasabangizdan 
sizni  tinglab  ko‘rishini  iltimos  qiling,  ma’ruzangizni  diktafon  yoki  magnit 
lentasiga yozib olib so‘ngra uni bir necha bor eshiting, ortiqcha fikrlar bo‘lsa 
qisqartiring. 

---

111 
 
5.
 
Taqdimot marosimi vositalari
. Odatda taqdimot marosimlari uchun katta zal 
yoki kichik auditoriya tanlanadi. Zalda sahna, minbar va shu kabi jihozlarning 
bo‘lishi tabiiy. Siz iloji boricha minbardan kamroq foydalanishga harkat qiling.  
Chunki minbar: 
A)
 
muloqot 
jarayonida 
sizni 
auditoriya 
bilan 
ajratib 
qo‘yadi; 
B) minbardan auditoriyani chalg‘ituvchi va keraksiz ma’lumotlar aytib yuboriladi; 
V) ko‘pchilik nazdida minbar juda baland joy hisoblanadi. 
Agar  minbardan  foydalanish  talab  etilsa,  undan  zinhor  o‘zingizdan  oldin 
chiqqan ma’ruzachilarni tanqid qilish uchun foydalanmang. Minbarga chiqingda, 
bir-ikki  minutdan  so‘ng  uni  tark  eting:  tanglovchilar  bu  xolatga  albatta  baho 
beradilar. 
Taqdimotchining sahnada harakatlanishi: birinchidan - o‘zining jonli muloqot 
jarayonida ekanligini eslatib turadi, ikkinchidan - kuchli hayajonlanishning oldini 
oladi, uchinchidan – tinglovchilarning diqqatini jalb etadi.