Globalization process and ethics problems

Ijtimoiy  -  siyosiy  nutq  - 
Siyosiy,  iqtisodiy  mazmundagi  ma’ruzalar, siyosiy 
nutq, Diplomatik nutq, xarbiy vatanparvarlik nutqi, siyosiy sharx, mitinglardagi 
nutqlar, agitator nutqi. 
2.
 
Akademik  nutq  - 
Ilmiy doklad, ilmiy ma’ruza, ilmiy ma’lumot,  oliy ta’lim 
O‘qituvchilarining ma’ruzalari. 
3.
 
 Xuquq tartibot tashkilotlari dagi nutq- 
Prokuror yoki qoralovchi nutqi, 

---

57 
 
jamoatchi qoralovchi nutqi, himoya yoki oqlovchi nutqi, jamoatchi oqlovchi 
nutqi, o‘z - o‘zini himoya qilish nutqi.
 
4.
 
Ijtimoiy  va  urf  -  odatlarga  asoslangan  nutq  - 
yubiley  va
 
maqtov  nutqi, 
dasturxon atrofidagi tilaqlar, ta’ziyadagi nutq.
 
5.
 
Diniy nutq- 
Amri mu’ruflar, naxiy munkar, machitlardagi ma’ruzalar. 
Ijtimoiy - siyosiy nutq - 
Siyosiy nutq, diplomatik nutq, xarbiy vatanlarvarlik nutqi, 
siyosiy  sharx,  mitinglardagi  nutqlar,  agitator  nutqi,  davlat  arbobining,  siyosiy 
arbobning,  siyosiy  sharxlovchining,  siyosatchinnig  nutqi  bo‘lib,  u  o‘zida  iqtisodiy, 
ijtimoiy- siyosiy, madaniy - ma’rifiy, axloqiy - ma’naviy, xayotiy mazmundagi, ilm 
va fandagi yutuqlar xususida bo‘lishi mumkin. Qaysi mazmundagi doklad,  ma’ruza, 
sharx  bo‘lishidan  katiy  nazar,  unda  asosiy  maqsad,  echimiki  kutadigan  masalalar 
ko‘tarilishi kerak. Aytilgan fikrlarning asosiy xususiyati shundan iboratki, u boshqalar 
tomonidan o‘rganilishi, mushoxada qilinishi yoki tanqidga uchrashi mumkin. 
Akadsmik  nutq  - 
Ilmiy  doklad,  ilmiy  ma’ruza,  ilmiy  ma’lumot,  oliy  ta’lim 
O‘qituvchilarining  ma’ruzalari  bo‘lib,  unda  u  yoki  bu  yo‘nalish  bo‘yicha  ilmiy 
ma’lumotlar aniq, ravshan beriladi. 
Xuquq  tartibot  tashkilotlaridagi  nutq, 
-  Prokuror  yoki  qoralovchi  nutqi, 
jamoatchi qoralovchi nutqi, himoya yoki oqlovchi nutqi, jamoatchi oqlovchi nutqi, o‘z 
- o‘zini himoya qilish nutqi. Sud jarayoni o‘ziga hos bir munozara maydoni bo‘lib, 
unda  umuminsoniy  axloq  mezonlariga  mos  keladigan,  xalq  va  davlat,  ayni  paytda, 
ayblanuvchi  va  jabrlanuvchi  manfaatini  himoya  qiladigan  adolat  xaqiqat 
tushunchalari  xukumron  bo‘ladi.  Bu  jarayondagi  barcha  vositalar,  jumladan  nutq 
ham ana shu adolat va xaqiqatning tantanasiga qaratilgan bo‘ladi. yuqorida keltirilgan 
huquq tartibot tashkilotlaridagi nutqlar tomonlar manfaatini himoya qilish mohiyatidan 
kelib chiqib,  muayyan o‘ziga  hoslikka  ega.  Bu  o‘ziga  hoslik  nutqda  til  birliklarini 
tanlash,  gap  qurilishi,  sudda  hakamlik  qilishga  nisbatan  murojaatning  o‘ziga  hos 
lingvistik usullardan foydalanishda ko‘rinadi. 
Ijtimoiy  va  urf  -  odatlarga  asoslangan  nutq 
-  yubiley  va  maqtov  nutqi, 
dasturxon atrofidagi tilaqlar, ta’ziyadagi nutq bo‘lib, urf - odatlarga asoslangan xolda 
fikr  bildiriladi.  Masalan  tug‘ilgan  kun  munosabati  bilan  bo‘ladigan  tantanalarda 

---

58 
 
notiq  o‘z  nutqida  u  insondagi  fazilatlar,  chiroyli  va  ibratli  xatti-  harakatlari, 
erishilgan  yutuqlari  haqida  fikr  bildiradi.  Taziyada  ham  insonning  qilgan  yaxshi 
amallari  haqida  sanab  o‘tiladi.  Dasturxon  atrofida  bildiriladigan  tilaqlarga  she’rlar, 
rivoyatlardan,  ibratli  so‘zlardan  foydalanish  mumkin.  Ijtimoiy  va  urf-odatlarga 
asoslangan nutq o‘zining tasirchanligi bilan boshqa nutqlardan tubdan farq qiladi. 
Diniy  nutq  - 
Amri  mu’ruflar,  Naxiy  munkar,  machitlardagi  ma’ruzalar  o‘z 
ichiga  oladi.  Bunday  nutqlar  diniy  bilimga  ega  kishilar  tomonidan  obrazli  qilib, 
mimikalardan foydalanilgan xolda fikr bildirilsa nutq yana ham ta’sirchan chiqadi.