1-ma’ruza leksikologiya, uning ob’ekti, turlari, vazifalari. O‘zbek tili lug‘at tarkibining ma’no jihatidan tavsifi reja: Leksikologiya, uning obyekti, vazifalari

grammatik

so‘zlar

hisoblanadi va ular faqat grammatika bo‘limida o‘rganiladi.

Ilmiiy adabiyotlarda atash xususiyatiga ega bo`lgan so`zlar

leksema

termini

bilan atalmoqda. “O`zbek tili system leksikologiyasi asoslari” nomli o`quv

qo`llanmada leksemaga quyidagicha ta’rif beriladi:

“Jamiyat a’zolari uchun

tayyor, umumiy, majburiy bo`lgan, shakl va mazmunning barqaror

birikuvidan tashkil topgan, voqelikdagi narsa, belgi, xususiyat va

munosabatlarni shakllantiruvchi, nutq va lug`atda grammatik morfemalarni

o`ziga biriktira oladigan morfema turi leksemadir”.

Leksema va so`zning o`zaro munosabati fonema bilan tovush o`rtasidagi

munosabatga o`xshaydi, ya’ni leksema til birligi hisoblansa, so`z nutq birligidir.

Boshqacha aytganda, so`z leksemaning nutqda voqelashgan shaklidir. Masalan:

Bolalar keldi

gapini olaylik. Bu gapda

bola

-

(kichik yoshdagi odam) va

kel

-

(harakat) birliklari leksema hisoblansa,

bolalar

va

keldi

qismlari so`z hisoblanadi.