Microsoft Word majmua Ta'lim sifati 2

“Tomdagi  gullar” 
matnining  boshida 
shunday  ma’limot keltiriladi: 
Uning qishloqdagi uyi o‘yinchoq uychaga o‘xshar edi. 
Uning  mittigina  derazachalari  bo‘lib,  tomida  esa  maysalar  ko‘karardi.  Shuningdek, 
tomda gullar ham o‘sar edi.
  

---

Gunn buvi o‘z uyida yolg‘iz yashar, lekin u o‘zini yolg‘iz his etmas edi. Chunki 
uning  boshqa  hamrohlari:  sigir,  yettita  tovuq,  ikkita  qo‘y  va  mushugi  bor  edi  va 
hokazo. 
Matn  tugagach  esa  bolaga  shunday  savol  berilgan:
  Ushbu  uylarning  qaysi  biri 
boshqalariga nisbatan Gunn buvining qishloqdagi uyiga ko‘proq o‘xshaydi? 
 
Ko‘rinadiki,  agar  bola  matnni  o‘qiyotganida  ongli  o‘qigan  bo‘lsa,  ya’ni  Gun 
buvining  uyining  kichkinaligini  tasavvur  qilib,  uyning  mittigina  derazalarini  ko‘z 
oldiga  keltirib,  tomning  ustida  maysalarning  ko‘karib  va  gullar  ochilib  turganini 
xayolida  chiza  olgan  bo’lsagina  yuqorida  berilgan  topshiriqqa  qiynalmasdan  javob 
bera  oladi.    Bundan  kelib  chiqadiki,  PIRLS  tadqiqotiga  o‘quvchilarni  tayyorlashda 
ularning  ongli  o‘qishlariga  ham  e’tiborni  kuchaytirish  shart.  O‘qituvchi  tomonidan 
o‘qib  bo‘lingan  matn  yuzasidan  beriladigan  savollar,  asarning  ma’lum  qismini  aytib 
berishni  so‘rash,  asar  yuzasidan  tanqidiy-tahliliy  savol-javob  o‘kazish  ham  ongli 
o‘qish sifatini shakllantirishga yordam beradi.   
Ifodali  o‘qish  yaxshi  o‘qish  malakasining  sifatlaridan  biri  bo‘lib,  intonastiya  – 
ohang  yordamida asarning  g‘oyasi  va jozibasini to‘g‘ri, aniq, yozuvchi  niyatiga  mos 
ravishda ifodalay bilishdir. Ifodali o‘qishning asosiy tamoyili o‘qiladigan asar g‘oyasi 
va  badiiy  qimmatini  chuqur  tushuntirishdir.  Asarning  mazmuni  va  g‘oyaviy 
yo‘nalishini tahlil qilish ifodali o‘qishga o‘rgatish bilan bog‘lab olib boriladi. Ifodali 
o‘qishga  o‘rgatishda  matn  mazmunini  tushunish,  muallif  hikoya  qilgan  voqealarga 
o‘z  munosabatini  bildirish  asosiy  vazifa  hisoblanadi.  O‘quvchilarda  ifodali  o‘qish 
malakasini  shakllantirish  uchun  asarni  o‘qituvchining  ifodali  o‘qishi  muhim 
ahamiyatga  ega.  Chunki  aynan  ifodali  o’qish  voqealarning  bola    ongida 
gavdalanishiga  katta  turtki  bo’ladi.  Ovoz  xususiyatlari,  urg’u,  tasvirlangan  voqea-
hodisalarga  va  qatnashuvchi  shaxslarga  munosabatni  ovoz  bilan  ifodalay  olish 
matnning o’quvchi yodida uzoq vaqt va obrazli saqlanib qolishiga hissa qo’shadi.   
Quyida  2-sinf  o‘qish  darsligidagi