«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

Tarmoq  kartasi.

  Ma’lumotlarni  kompyuter  tarmog‘ida  bitta  kompyuterdan  boshqasiga 

uzatish  paytida kompyuter va aloqa  kanali ishini muvofiqlashtiruvchi  plata shaklida  yaratilgan 

moslamadir.  Tarmoq  kartasi  kompyuter  shinasidan  parallel  ravishda  keluvchi  va  axborot 

so‘zlarining ikkilik xonalariga mos signallarni aloqa liniyasi orqali ketma-ket uzatiluvchi yuqori 

chastotali  impulslarga  o‘girib  beradi.  Kompyuterlar  lokal  tarmoqqa  hamda  modem  orqali 

global  tarmoqqa  ana  shu  karta  orqali  ulanadi.  Odatda  tarmoq  kartasi  kompyuterning  tizimli 

platasiga o‘rnatilgan yoki unga integrallashgan holda bo‘lishi mumkin. 

Bugungi  kunda  ishlab  chiqarilayotgan  tarmoq  adapterlarini  to‘rtinchi  avlod  tarmoq 

kartalaridir. Bu adapterlar yuqori darajadagi amallarning katta to‘plamini bajaradi, masalan, 

kompyuterni masofadan boshqarish, kadrlar ustunligini belgilash va boshqalar. Adapterlarning 

server  uchun  mo‘ljallangan  turlari-da  katta  quvvatli  protsessorning  mavjudligi  majburiydir,  u 

markaziy  protsessor  ishini  yengillashtiradi.  To‘rtinchi  avlod  tarmoq  kartalarga  misol  qilib  3 

Com Fast EtherLink XL 10/100 adapterini keltirish mumkin. 

 

Modem.

  Modem  kompyuterlar  o‗zaro  telefon  tarmog‗i  orqali    axborot  almashishini 

ta‘minlovchi  qurilmadir.  Modem  ―modulyator‖  va  ―demodulyator‖  so‗zlarining  qisqartmasidan 

olingan bo‗lib, kompyuterdan olingan raqamli signallarni telefon tarmog‗idan o‗tuvchi analogli 

signallarga aylantirish (modulya-tsiya) va, aksincha, telefon tarmog‗idan kelgan analogli signal-

larni raqamli signallarga o‗tkazib (demodulyatsiya) kompyuterga kiritish uchun xizmat qiladi. 

Qo‘shimcha imkoniyatga ega modemlar ham mavjud:  

---

Faks-modem —  kompyuterga  ulangan  holatida boshqa faks modemga yoki  faks-mashinaga 

faksimial tasvirlarni uzatishi va qabul qilib olishi mumkin.   

 Tashkilotda  ovozli  pochtadan  foydalanish  uchun  ovozli  modemlardan  foydalaniladi.  Ular 

telefon  tarmog‘idan  kelgan  signalni  raqamlashtirish  va  ixtiyoriy  tovushni  telefon  tarmog‘ida 

qaytadan tiklash amalini bajaradi.  

TV-tyuner  –  (

PAL

, 

SECAM

, 

NTSC

)  formatlaridagi  televideniya  signallarini  qabul  qilib, 

kompyuterda yoki alohida monitorda tasvirlab beruvchi qurilma. Mazkur qurilmalar radio kirish 

va  audiovideo  chiqish  tizimlari  mavjud  alohida  uskuna  va  ichki  quriladigan  plata  shaklida 

bo‘lishi mumkin. TV-tyunerlar kompyuterga 

USB

 orqali  ulanuvchi  yoki  kompyuter  va displeyni 

videokabel vositasida bog‘lovchi tashqi tyunerlar  hamda  

ISA

, 

PCI

 yoki 

PCI-Express

 slotlarga 

ulanuvchi  ichki  tyunerlar  shaklida  ishlab  chiqariladi.  Undan  tashqari,  ko‘pgina  zamonaviy 

tyunerlar 

FM

-radiostantsiyalar  tovushini  qabul  qilib  oladi  va  videoni  qabul  qilib  olish  uchun 

foydalaniladi.  Tyunerlardan    sun’iy  yo‘ldosh,  kabel, 

ADSL

-televideniya  ko‘rsatuvlarini  ko‘rish 

uchun foydalanish mumkin.