«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

DDR  (Double  Data  Rate

  –  ma‘lumotlarni  uzatish  tezligi  ikki 

marta oshirilgan xotira), 

DDR2 (DDR 

xotiraning  ikkinchi  avlodi) va hali  yakuniy tarzda qabul 

qilinmagan,  biroq  tajriba  tarzda  foydalanilayotgan   

DDR3

  (ma‘lumotlarni  uch  kanallik  tartibda 

uzatuvchi xotira) o‗rnatilmoqda.   



 

Kesh  (Cache)  xotira.

 

hozigi  vaqtda  zamonaviy  kompyu-terlarning  ishini  tezlashtirish  

maqsadida  tezkor xotira va protsessor  orasida bufer vazifasini bajaruvchi  tez ishlaydigan  kesh 

xotira  o‘rnatilmoqda.  Uning  asosiy  vazifasi  tezkor  xotira-dagi  ko‘p  murojaat  qilinadigan 

ma’lumotlarning nusxalarini saqlab, kerak bo‘lganda mikroprotsessor tezkor xotiraga muro-jaat 

---

qilmasdan  ularni  bevosita  kesh  xotiradan  oladi.  Buning  natijasida  ma’lumot  qidirishga 

ketadigan  vaqt  ancha  qisqaradi  va  kompyuterning  ishi  tezlashadi.  Kompyuterlarning  so‘nggi 

tur-larida  kesh  xotira  mikroprotsessorning  o‘ziga  o‘rnatilmoqda.    Odatda  kesh  xotiraning 

axborot sig‘imi 256 Kbayt yoki 512 Kbaytni tashkil etadi.  

1-,  2-,  3-  pog‗onadagi  KESHlar  mavjud.  1-pog‗onadagi  Kesh  eng  kichik  latent  darajasiga 

(kirish  vaqti)ga  ega,  biroq  uning  o‗lchami  juda  kichikdir,  undan  tashqari  bunday  keshlar  ko‗p 

portli qilib ishlangan.  2-pog‗onadagi  Kesh xotiraning  latentlik darajasi yuqoriroq hamda katta 

o‗lchamda yasalishi mumkin. 3-pog‗onadagi Kesh hajmi bo‗yicha eng kattasi hisob-lanadi, biroq 

juda sekin, lekin tezkor xotiradan ancha tez ishlaydi.    



 

BIOS  xotira  (Read  onli  memory(ROM)

 

–

 

faqat  o‘qish  uchun  xotira)  –  IBM  PC 

kompyuterlarida  doimiy  xotira  vazifasini  bajarib,  unga  ma’lumotlar  kompyuter  yaratilishida 

o‘rnatib qo‘yiladi va keyinchalik bu ma’lumotlarni dasturlar yordamida faqat o‘qish imkoniyati 

mavjud  bo‘lib,  ularni    o‘zgartirish  mumkin  emas.  Xususan,  BIOSda  kompyuter  ishga 

tushirilganda operatsion tizimni yuklovchi dastur ham saqlanadi.  

Tizimli  plata 

BIOS

ning  asosiy  vazifasi  –  tizimli  plataga  ulangan  qurilmalarni  kompyuter 

yoqilishi  bilan  initsializatsiya  qilish  (aniqlash)dir. 

BIOS 

qurilmalarning  ishga  yaroqligini 

tekshiradi,  ishlash  parametrlarini  (masalan,  markaziy  protsessor  shinasining  chastotasini) 

belgilaydi,  shundan  keyingina  opera-tsion  tizim  yuklatuvchisini  topib,  boshqaruvni  operatsion 

tizimga  uzatadi.  Operatsion  tizim  esa,  boshida