«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

Butun va haqiqiy sonlarni kodlash

. 

 

Butun  sonlar  juda    oson  kodlanadi,  buning  uchun  butun  sonni  olib  ikkiga  bo‗linadi, 

bo‗linma yana ikkiga bo‗linadi va bu protsess bo‗linmada  ikkidan kichik  son  qolguncha davom 

ettiriladi. Oxirgi bo‗linma va har bir bo‗lishdan chiqgan qoldiq, chapdan o‗ngga qarab  jamlanadi  

va bu  berilgan sonni  ikkilik kodidagi  ko‗rinishi  bo‗ladi. 

19:2 natija 9 va 1 qoldiq 

9:2   natija 4 va 1 qoldiq 

4:2   natija 2 va 0 qoldiq 

2:2   natija 1 va 0 qoldiq 

 

Shunday qilib    

2

10

10011

19



 

---

0  dan 255 gacha bo‗lgan  o‗nli  sonlarni   ikkilik kodi   orqali ifodalash uchun, ikkilik kodini 

sakkizta  razryadi  (  8  bit)  yetarli.  O‗n  olti  bit  esa    0  dan  65535  gacha  bo‗lgan    o‗nli  sonlarni   

ikkilik  kodi  orqali ifodalash   imkonini beradi. Haqiqiy sonlarni kodlash uchun  80- razryadli  

koddan  foydalaniladi. Bunda kodlanmoqchi  bo‗lgan  son  avval  normal  ko‗rinishga  keltiriladi.  

Masalan  

3,1415926= 0,31415926*10

1 

300000=0,3*10

6  

123456789=0,123456789*10

10 

Sonni birinchi qismi  mantissa, ikkinchi  qismi xarakteristika  deyiladi.