O’zbekisтon respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi

Fanning maqsadi va vazifalari

Fanni  o’rgatishdan  maqsad

o’quvchilarga  Yer  kadastrlarini  tuzishning

zamonaviy  tamoyillarini  o’rgatish,  yer,  suv,  o’rmon,  ko’chmas  mulk  va

shaharsozlik kadastrlarini tuzish va ularni yuritish usullarini o’rgatish, mahalliy va

xorijiy  tajribalar  asosida  Yer  kadastrlarining  yagona  tizimini  yuritish bo’yicha

zaruriy ko’nikma va malakani shakllantirishdir

Fanning vazifasi -

talabalarga “Yer kadastri” fanining mohiyati, O’zbekiston

Respublikasi hududida turli obyektlar kadastrlarini tuzishning mazmuni, ahamiyati

va kadastrlarning turlari va uning xususiyatlarini o’rgatishdan iboratdir.

O’zbekiston  Respublikasi  tabiiy-iqtisodiy  salohiyatining  yagona  umum  yer

hisob-kitobi  yuritilishini,  baholanishini  ta’minlashdir. Rivojlangan  davlatlar

---

7

tajribasidan  shu  narsa  ma’lumki, barcha  tuzilayotgan  kadastr  tizimlaridan

birlamchi  bo’lib  yer  va  ko’chmas  mulk  kadastrlari hisoblanadi,  ular har  bir yer

boyligining eng asosiy manbasidir.

Yer  yer  kadastri  DKYaTni  asosiy  tarkibiy  qismi  bo’lib  yerlarning  tabiiy,

xo’jalik, huquqiy  rejimi, ularning  kategoriyalari,  sifatiy  tavsifnomasi  va  qiymati,

yer 

uchastkalarini 

joylashuvi 

va 

o’lchamlari, 

ularning 

yer 

egalari,

foydalanuvchilar,  ijarachilar  va  mulkdorlar  o’rtasida  taqsimlanishi  bo’yicha

ma’lumot va hujjatlar tizimi hisoblanadi. Yer kadastri o’z ichiga yer uchastkalariga

bo’lgan huquqni davlat ro’yhatidan o’tkazish, yerlarning miqdori va sifati hisobini,

tuproq  bonitirovkasi,  yerlarning  baholashni hamda  yerkadastr  ma’lumotlarini

tizimlashtirish,  saqlash va  yangilashni  kiritadi.  “Yer  kadastri”  fanidagi  “Yerlarni

baholash,  uning  almashlab  ekishdagi  ahamiyati”  mavzusi  bugungi  kunda  etibor

qaratlishi  lozim  bo’lgan  mavzulardan  bittasi hisoblanmoqda,chunki  O’zbekiston

Respulikasi  agrar  sohaga  ixtisoslashgan  davlat hisoblanadi.  Shunday  ekan

mamlakatimizning  yuksalishi ham  aynan  qishloq xo’jaligiga  bog’liq.  Bor

resurslaridan foydalanib ish ko’rish zamon talabidir.

Yerlarni  baholash davlat  yer  kadastrining  tarkibiy  qismi  bo’lgani holda,

iqtisodiyot  tarmoqlarida  foydalaniladigan  tabiiy resurslarni  umumiy  tarzda

baholashning  bir  qismi hisoblanadi.  Bunda  ayniqsa  qishloq  xo’jaligining  asosiy

ishlab chiqarish vositasi sifatidagi yerlarni baholash alohida ahamiyat kasb etadi.

O’zbekiston  sharoitida  qishloq  xo’jaligidan  foydalaniladigan  yer  turlaridan

sug’oriladigan hududlarda  eng  ko’p  samara  beradiganlari  bog’lar,  uzumzorlar,

tutzorlar  va haydalma  yerlardir.  Shuning  uchun ham  yer  turlarining  maydonlarini

aniqlash bog’lar, uzumzorlar va tutzorlar maydonlarini aniqlashdan boshlanadi.

O’zbekiston sug’oriladigan  yerlaridagi  dehqonchilikning  asosiy  qismini

paxtachilik tashkil etadi. Shuning uchun ham biz massivda yer turlarini aniqlash va

almashlab  ekishni  tashkil  qilish uslubiyatini  paxtachilik  massivlari  misolida

ko’ramiz.

---

8