Fy
—
тах(вуЮ
j
)
YA’ni, korporativ tizim ushbu tizimda maksimal faoliyat ko‘rsatyotgan va
o‘z o‘miga ega boigan korporativ munosabatlami boshqarish(korporativ nazorat
subyekti) ni nazorat qiladi.
Har bir korporativ munosabatlami boshqarish o‘zi uchun eng yaxshi tizim
resurslarini taqsimlash shartlarini o‘zlashtirishga intiladi. Buning uchun u
tizimni vaqtinchalik yoki doimiy, toiiq yoki qisman nazorat qilish uchun
muayyan harakatlami amalga oshirishi kerak.
Korporativ boshqamv korporativ munosabatlar ishtirokchisi tomonidan
kerakli resurslami taqsimlashga erishishga qaratilgan harakatlami taqdim etadi.
203
Korporativ boshqamv ideologlaridan biri Adrianu Kedberi
60
“Korporativ
boshqamvning roli- bir vaqtning o‘zida resurslardan samarali foydalanishni
rag‘batlantirish va ushbu resurslami boshqarish uchun mas’uliyatni teng
ravishda talab qilishdir” deb ta’kidlagan.
Korporativ tizimda nazorat:
1)
birinchidan, majburiy (nazoratsiz korporatsiya mavjud emas);
2)
ikkinchidan, aksiyalarga egalik huquqi bilan emas, balki korporatsiya
ijro etuvchi organiga nazorat qilish imkoniyati bilan belgilanadi,
3)
uchinchidan, bu dinamik xususiyatdir (nazorat bir ishtirokchidan
boshqasiga o‘tishi mumkin).
Tizimlidagi ayrim cheklovlar sababli, firma rivojlanishi va uning
ishtirokchilari soni oshgani sayin, tadbirkorlik muhitiga jalb qilingan shaxslarga
axborotlar ta’sirining o‘ziga xos intensivligini cheklashga majbur boiadi.
Shuning uchun, tizimni rivojlanish jarayonida agar maxsus choralar koiilmasa,
tadbirkor muntazam ravishda tizimni nazorat qilishda qiyinchiliklar tugiladi.
Shunday qilib, tashkilotning resurs bazasini samarali boshqarish
quyidagilami o‘z ichiga oladi:
-
kerakli ishtirokchilami jalb
qilish;
-
harakatlar qoidalarini shakllantirish, resurslami baholash va almashish
shartlari;
-
manfaatlar muvozanatini saqlash.
To‘g‘ri tashkil etilgan qoidalar, boshqamv mexanizmlaridan foydalanish,
korporativ munosabatlarda ishtirok etuvchi sifatida tadbirkoming rolini oshirish
orqali tizimni nazorat qilish imkoniyatini kamaytirish imkonini beradi.
Asta-sekin, bunday oqimlar yanada mazmunli boiib, ular katta rol
o‘ynaydi. Buni hisobga olgan holda, rivojlanish jarayonida tizixnga ta’sir
ko‘rsatish imkoniyatlarini oshirish, zarur tashkiliy mexanizmlami shakllantirish
zarur. Bu, masalan, quyidagilar orqali amalga oshirilishi mumkin:
-kompaniya mutaxassislari tomonidan qaror qabul qilish tartib- taomillarini
yaratish;
-egasining manfaatlarini hisobga olgan holda qaror qabul qiluvchi kollektiv
organlami yaratish (masalan, direktorlar kengashi yoki direktorlar kengashi
qo‘mitasi);
-korporativ ketma-ketlikni, texnologiyalami, tamoyillami ishlab chiqish va
joriy etish;
-nomoddiy resurslarni kapitallashtirishni amalga oshirish.
Nazorat o‘tish imkoniyati kutilmagan sodir boiishi mumkin. Bu ijtimoiy
tizimning ishlashi uchun qo‘shimcha shart-sharoitlami keltirib chiqaradi va
60
Manba:
https://studbooks.net/1230022/bankov8koe
delo/teoreticheskie osnovy korporativnogo upravleniva
kommercheskihbankah
204
shunga muvofiq nazorat subyektlari tomonidan hisobga olish va faol tartibga
solishni talab qiladi.
Ko'rib turganimizdek, korporatsiya nazorati doimo faol tarzda olib boriladi.
Agar har qanday sabab tufayli nazorat subyekti o‘z faoliyatini kamaytirishga
majbur boisa, nazorat boshqa ishtirokchiga o‘tish ehtimoli oshib boradi, bundan
tashqari, кофогаНу tizimda nazoratni yo‘qotishning o‘ziga xos xavflari mavjud.
Shunga ko‘ra, кофога1з1уа resurslarini taqsimlangan boisa, uni qayta
taqsimianishi mumkin.
Umuman olganda, barcha ishtirokchilaming har bir daqiqada resurslami
taqsimlashga umumiy ta’sirini 1 gateng deb olamiz:
Shu asosda quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:
1)
kimdir faoliyatni albatta nazorat qiladi;
2)
ushbu yoki boshqa ta’sir imkoniyatlariga ega boigan kuchlami tahlil
qilish, ulaming faoliyatini aniqlash va shunga muvofiq tashkilotning кофогайу
tizimida nazoratni yo‘qotish tahdidlarini aniqlash tavsiya etiladi;
3)
Nazorat eng faol ishtirokchi yoki guruh tomonidan amalga oshiriladi.
Faoliyatning pasayishi bilan nazoratni oikazish uchun sharoit yaratiladi;
4)
nazorat qilish imkoniyati mulk huquqlarining mavjudligi bilan emas,
balki tizimda ishtirokchining faoliyati va o‘miga bogiiq haqiqiy ta’sir bilan
belgilanadi;
5)
korporativ munosabatlaming faol ishtirokchilari resurslami taqsimlash
jarayoniga ta’sir qilish orqali eng katta foyda olishadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |