Texnologiyalari

4.3.  Mijoz  so‘rovi  shakli
M ijoz  serverga  ikki  xil:  t o ‘liq  yoki  q is q a rtirilg a n   sh a k ld a   s o ‘rov 
j o ‘natadi.  U sh b u   so 'ro v la r  m o s   h o ld a  t o ‘liq  s o'rov  va  od d iy   so‘rov 
deb  aytiladi.
O ddiy  s o ‘rov  ruxsa t  m e to d i  va  resurs  m a n z i l i n i   m u ja s sa m la s h ti- 
radi.  B uni  t o l i q r o q   sh u n d a y   yozish  m u m k in :
<  O d d iy -s o ‘rov>  :=   < M e t o d >   <  probel  belgisi>
< S o ‘ra la yotgan  - U R I >   
M e to d   ta riq a sid a   G E T ,  P O S T ,  H E A D ,   P U T ,  D E L E T E   va 
b o s h q a la r n i  k o ‘rsatish  m u m k i n .   U l a r   ichida  k e n g r o q   ta rq a lg a n la ri 
h aq id a  k e y in ro q   aytib  o ‘ta m iz .
O ddiy  so‘rovga  misol:
G E T   h t t p : / / p h p b o o k .i n f o /
Bu  yerda  G E T   —  ruxsa t  m e to d i,  y a ’ni  so‘ra la y o tg an   re su rs- 
ga  q o ‘llan ilis h i  k erak  b o ‘lgan  m e to d ,  h t t p : / / p h p b o o k .i n f o /   esa 
so‘ralayotgan  re s u rs n in g   U R L - m a n z i l i .
T o ‘liq  so‘rov  esa  q a to r  holati,  b ir  n e c h ta   sarla vhalar  (so‘rov  sar- 
lavhasi,  u m u m iy  sarlavha va  m u n d a rija  sarlavhasi)  va so'rov t a n a s id a n  
iborat  b o ‘lishi  m u m k i n .   T o‘liq  s o ‘ro v n in g   u m u m i y   k o ‘r in is h in i  q u ­
yidagicha  yozish  m u m k in :
<  t o ‘liq  s o ‘rov  >  :=  <  q a to r  holati  >
( < u m u m iy   sarla vha>   <  so'rov  sarlavha>
< m u n d a r ija   sarlavha>)

[ ]
Bu  yerda  t o 'r t b u r c h a k   qavslar  m u q o b il  v a r ia n tn in g   vertikal 
c h iz iq la r  ustida  k o ‘rsatilgan  s a r la v h a n in g   keraksiz  e le m e n tla r in i 
anglatadi.  Bu  yerda  < q a to r   holati>  S o ‘rov  m e to d i  va  U R I   re su rsin i 
(xuddi  odd iy   so‘rov  kabi)  va  b u n d a n   ta s h q a r i  H T T P   p r o to k o lin in g  
q o i l a n i l g a n   versiyasini  o ‘z  ichiga  oladi.  M a sa la n ,  tash q i  d a s t u r n i  
ch a q irish   u c h u n   quyidagi  q a to r  holatiga  t a ’sir  qilish  m u m k in :

---

P O S T   h ttp ://p h p b o o k .i n f o /c g i- b in / t e s t   H T T P / 1 .0  
Bu  h olda  P O S T   m e to d i  va  H T T P   p r o to k o lin in g   1.0  versiyasi 
q o ‘llanilyapti.
S o 'ro v n in g   ikki  sh ak lid a  h a m   s o 'ra lay o tg an   re su rsn in g   U R I   si 
m u h i m   o ‘rin   egallaydi.  K o ‘p in c h a   U R L - r e s u r s   m a n z ili  sifatida  U R I  
ishlatiladi.  Serverga  m u ro ja a t  qilayotgan  v aq td a  U R L n i n g   t o ‘liq 
sh a k lin i  h a m ,  q isq artirilg an   sh a k lin i  h a m   q o 'lla sh   m u m k in .
T o ‘liq  sh ak li  protokolga  ruxsat  toifasini,  resurs  serveri  m a n z i l i n i  
va  serverda  m a n z i l   re sursini  o ‘z  ichiga  oladi  (6.2-rasm).
Q isq a r tirilg a n   sh a k ld a   esa  protokol  va  server  m a n z ili  server 
a s o sid a n   m a n b a n i n g   faqatgina  qayerda  jo y las h g an lig in i  k o ‘rsatadi. 
T o ‘liq  s h a k ld a   ag a r  m u m k i n   bo'lsa,  so 'ro v n i  b o sh q a  serverga j o ‘natib  
y u b o rish   h a m   q o 'lla n ila d i.  A g a r  b itta  server  bilan  ishlan ay o tg an  
b o 'lsa  k o 'p in c h a   q isq artirilg an   shakl  ishlatiladi.
-------------------------------------------------------------------------------