Muallifdan

 
YORDAMCHI SO‘ZLAR 
 
Yordamchi  so‘zlar  turkumiga 
ko‘makchi,  bog‘lovchi,  yuklama 
kiradi. Yordamchi so‘zlar mustaqil (leksik) ma’no bildirmaydi, faqat 
grammatik ma’no iodalash uchun xizmat qiladi. 
 
Ko‘makchi 
 
Gapda  vosita,  maqsad,  sabab,  vaqt,  makon  kabi  sintaktik 
munosabatlarni  ifodalash  uchun  qo‘llanadigan  so‘zlar
  ko‘makchilar 
deb  ataladi.  Ko‘makchi  o‘zi  bog‘lanib  kelgan  so‘zdan  keyin  kelib, 
so‘zlar  orasidagi  birgalik,  payt,  sabab,  maqsad  kabi  munosabatni 
ifodalashga  xizmat  qiladi.  Ko‘makchi  ikki  xil  bo‘ladi:  1.  Sof 
ko‘makchi 2. Ko‘makchi vazifasidagi so‘z (funksional ko‘makchi). 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
141 
141
 
 1. 
Sof  ko‘makchi
  mustaqil  ma’no  anglatmaydi,  kelishik 
affikslariga  yaqin  turadi.  Sof  ko‘makchilar  quyidagicha:  a)  asl 
ko‘makchilar:  bilan,  uchun,  qadar,  sari,  sayin;  b)  ot  ko‘makchilar: 
burun,  ilgari,  keyin,  boshqa,  tashqari;  v)  fe’l  ko‘makchilar:  qarab, 
ko‘ra, qaraganda, yarasha, boshlab. 
Bosh  kelishik
dagi  so‘zlar  (ba’zan  qaratqich  kelishikdagi  olmosh) 
bilan  qo‘llanadigan  so‘zlar  (ko‘makchilar):  bilan,  uchun,  kabi, 
singari,  yanglig‘  (poetik  uslubga  xos),  sayin,  orqali,  sari,  uzra, 
sababli, bo‘yi, orqali, tufayli, chog‘li, osha, bo‘ylab, bo‘yicha, ichra, 
degan,  chamasi,  haqda  (to‘g‘rida,  xususda),  haqida,  to‘g‘risida, 
holda, yo‘sinda. 
 Jo‘nalish kelishigi
dagi so‘zlar bilan  qo‘llanadigan ko‘makchilar: 
tomon,  qadar.  ko‘ra,  dovur,  qarshi,  qarab,  yarasha,  qaraganda, 
muvofiq. binoan, qaramasdan, qaramay, doir, asosan, qarata. 
 Chiqish  kelishigi
dagi  so‘zlar  bilan  qo‘llanadigan  ko‘makchilar: 
so‘ng,  keyin,  boshqa,  tashqari,  bo‘lak,  ilgari,  burun,  avval,  beri, 
buyon, ko‘ra. 
2.  Ko‘makchi  vazifasidagi  so‘zlar
:
  old,  o‘rta,  yon,  orqa,  tomon, 
ich, ust, tepa, ost, tag, ora, bosh, o‘rin, yoqa, qosh.