Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Iqtisodiy tahlilda qo‘llaniladigan taqqoslashning 

asosiy turlari 

Taqqoslash turlari  

Taqqoslash maqsadi 

1. Ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi dara-

jasini reja ma’lumotlari bilan qiyoslash  

Reja bajarish darajasini nazorati va 

baholash, uni jadallik darajasini, 

foydalanilmagan ichki xo‘jalik 

rezervlarini aniqlash 

2. Ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi dara-

jasini tasdiqlangan me’yor va standartlar 

bilan qiyoslash 

Resurslardan tejamli foydalanishni 

nazorat qilish 

3. Ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi 

darajasini o‘tgan yillar ma’lumotlari bilan 

qiyoslash  

Iqtisodiy hodisalar va jarayonlarning 

rivojlanish tendensiyalari va 

sur’atlarini belgilash 

4. Tahlil qilinayotgan korxonaning 

ko‘rsatkichlar darajasini sohaning yetakchi 

korxonalar faoliyati ko‘rsatkichlari bilan 

qiyoslash 

Korxonaning raqobatdoshligini 

baholash va uning faoliyati natijalarini 

yaxshilash rezervlarini aniqlash 

5. Tahlilga tortilgan korxonaning 

ko‘rsatkichlar darajasini sohaning 

korxonalar faoliyati o‘rtacha 

ko‘rsatkichlari bilan qiyoslash 

Bozordagi o‘sha sohaning boshqa 

korxonalari o‘rtasidagi korxonaning 

holatini aniqlash va uni 

raqobatdoshligi va tadbirkorlik 

risklarini baholash 

6. Parallel va dinamik qatorlarni qiyoslash 

O‘rganilayotgan hodisalar o‘rtasida 

aloqa shakllari mavjudligi va 

yo‘nalishini belgilash  

7. Boshqaruv qarorlari turli variantlarini 

qiyoslash  

Qarorning yanada optimal variantini 

tanlash 

8. Qandaydir omil o‘zgarishidan avvalgi 

va keyingi faoliyat natijalarini qiyoslash  

Faoliyat natijalari ta’sirchanligiga 

o‘rganilayotgan omillar o‘zgarishi 

darajasini baholash 

9. Tadqiq etilayotgan davrda turli 

ko‘rsatkichlarning o‘sish sur’atlarini 

qiyoslash 

Tahlil qilinayotgan korxona sharoitida 

iqtisodiy qonunlar namoyon bo‘lishi 

xarakterini o‘rganish 

10. Turli davrda bir ko‘rsatkichning o‘sish 

sur’atini qiyoslash 

Bir soat, smena, ish kuni, yil davomida 

resurslardan foydalanish to‘liqligiga 

ularning ta’sirchanligini baholash 

 

Avval  qayd  qilinganidek,  iqtisodiy  tahlilning  vazifalaridan  biri 

tizimli  nazorat  va  qo‘yilgan  maqsadlarga  erishish  bo‘yicha  korxonalar 

faoliyatini  har  tomonlama  baholash  hisoblanadi.  Bunda  haqiqatdagi 

ma’lumotlarni rejadagi bilan taqqoslash zarurligiga

 

shartlangan

. 

Bunday 

---

 

62

taqqoslash  oy,  chorak  yoki  yil  rejasini  bajarish  darajasini  aniqlashga, 

mo‘ljal  parametrlardan  og‘ishni  aniqlash,  yechimini  talab  qiluvchi 

muammolarni aniqlashga imkon beradi. 

5-jadval 

-----