Oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti kasb ta’limi fakulteti «Himoyaga ruxsat etildi»

 

2.2. Qirqimlarni o`rganish usullari 

 

 

Texnikada  ishlatiladigan  detallarning  ichki  tuzilishlari  har  xil  geometrik 

shakllardan tashkil topgan bo`lib, chizmada ular shtrix chiziqlar bilan ko`rsatiladi. 

Bunday xol chizmalarni o`qishni birmuncha qiyinlashtiradi. Buyumlarni chizmalari 

bo`yicha  mukammal  tasavvur  qilish  va  ularning  ichki  tuzilishlarini  aniq  qilib 

ko`rsatish  uchun  shartli  ravishda  qabul  qilingan  «qirqimlar  usuli»  qo`llanadi. 

Qirqimlar  ham  GOST  2.305—68  da  ko`rsatilgan  qoidalarga  muvofiq  bajariladi. 

Qirqim  deb,  buyumning  bitta  yoki  bir  nechta  fazoviy  tekisliklar  bilan  fikran 

kesilishidan xosil bo`lgan tasviriy qismiga aytiladi. 

 

---

 

 

 

 

 

 

              Bunda  tekislik-ning  kesishgan  joyi  va  uning  orqasida  ko`rinib  qolgan 

chiziqlari ko`rsatiladi. Qirqim qoidasiga ko`ra buyumning ma`lum bir joyidan fikran 

kesuvchi tekislik o`tkaziladi. Buyumning kuzatuvchi va kesuvchi tekislik orasidagi 

qismi

 

fikran olib tashlanadi va qolgan qismi o`z o`rnida tegishli asosiy proektsiyalar 

tekisliklaridan  birortasiga  yoki  chizma  maydonining  bo`sh  joyiga  tasvirlanadi. 

Ayrim xollarda qirqimlar kerakli yozuvlar bilan ko`rsatiladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.13- shakl 

 

---

 

 

 

Endi qirqimlarni xosil bo`lish belgilari bilan tanishib chiqamiz. Qirqimlardagi 

kesuvchi tekisliklar uzuk yo`g`on kesim chizig`i bilan ko`rsatiladi, qirqmning bosh 

va oxirgi kesim chizig`iga perpendikulyar qilib  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.14-shakl

 

 

 

 qirqim tasvirining yo`nalishini ko`rsatuvchi strelka chiziladi (2.14-shakl). 

Strelka shtrix" chiziqning oxiridan 2—3 mm masofada o`tkaziladi. 

Qirqim tekisligi boshqacha harf bilan tasvir tepasiga ikki harf orasiga chiziq chizib, 

masalan,