O`zb tarix 11 узб indd

Zamonaviy  transport-kommunikatsiya  tizimining  shakllanishi. 
Res-
publika  mustaqillikka  erishganidan  keyin  transportning  iqtisodiyotga  va 
aholiga  xizmat  ko‘rsatish  sifatini  tubdan  yaxshilash  va  soha  boshqarish 
tizimini  takomillashtirish  maqsadida  «O‘zbekiston  havo  yo‘llari»  milliy
aviakompaniyasi  (1992-yil),  «O‘zbekiston  avtomobil  transporti»  («O‘zav-
totrans»)  davlat-aksiyadorlik  korporatsiyasi  (1993-yil,  1998-yildan 
O‘zbekiston  avtomobil  va  daryo  transporti  agentligi),  «O‘zbekiston  temir 
yo‘llari»  aksiyadorlik  kompaniyasi  (1994-yil)  va  boshqa  idoralar  tashkil 
etildi. Mamlakatda transport korxonalari davlat ishtirokidagi aksiyadorlik 
kompaniyalari,  korporatsiyalari,  ochiq  turdagi  aksiyadorlik  va  mas’uliyati 
cheklangan jamiyatlarga, jamoa korxonalariga aylantirildi. 
Mustaqillikning  dastlabki  yillarida  xalqaro  talablarga  javob  beradi-
gan  avtomobil  yo‘llarini  qurish,  mavjudlarini  xalqaro  andozalarga  mos-
lashtirish rejalashtirildi. O‘zbekiston Respublikasining Markaziy Osiyoda 
tutgan o‘rni, sanoat va boshqa sohalarning taraqqiyoti, qo‘shni davlatlar bilan 
iqtisodiy  aloqalarni  jadal  rivojlantirish  maqsadida  1996-yildan  Toshkent–
Andijon–O‘sh magistralining 100 km dan ortiq tog‘li uchastkalarida qurilish 

---

39
ishlari  boshlandi.  Qamchiq  va  Rezak  tonnellari  foydalanishga  topshirildi. 
Almati–Bishkek–Toshkent–Termiz 
va 
Samarqand–Buxoro–Ashxabod 
 
Turkmanboshi  avtomobil  yo‘li,  Yevropani  Kavkaz  orqali  Osiyo  bilan  bog‘-
laydigan  avtomobil  yo‘li  (Yevropa-Kavkaz-Osiyo  transport  yo‘lagi  bir 
qismi)ning respublika hududidan o‘tadigan qismini ta’mirlash ishlari amalga 
oshirildi.  O‘zbekistonni  Qozog‘iston  orqali  Rossiya  Federatsiyasi  bilan 
bog‘laydigan 340 kilometrli Qo‘ng‘irot–Beynov avtomobil yo‘li qurilishining 
birinchi bosqichi yakunlandi. 
O‘zbekistonning yagona temir yo‘l tarmog‘ini vujudga keltirish 
bo‘yicha  1994–2001-yillarda  uzunligi  700  kilometrga  yaqin  Navoiy–
Uchquduq–Nukus temir yo‘li qurib bitkazildi.
Respublika hududida barcha transport turlarining yuk va yo‘lovchilar 
tashish  ishlarini  maqbul  holga  keltirish,  kommunikatsiyalarni  jadal  rivoj-
lantirish, transportda yuk va yo‘lovchilarni tashish sohasidagi hamkorlikni 
kengaytirish hamda transmilliy transport yo‘laklarini rivojlantirish borasidagi 
faoliyatni  muvofiqlashtirish  maqsadida  2004-yilda  «O‘zbekiston  transport 
va  transport  kommunikatsiyalari  uyushmasi»  tashkil  etildi.  Uyushma  tarki-
 
biga «O‘zbekiston temir yo‘llari» davlat-aksiyadorlik kompaniyasi, «O‘zbe-
kiston  havo  yo‘llari»  milliy  aviakompaniyasi,  O‘zbekiston  avtomobil  va 
daryo  transporti  agentligi,  «O‘zavtoyo‘l»  kompaniyasi,  transport  kom-
munikatsiyalarini qurilishi bilan shug‘ullanuvchi respublika loyiha va qurilish 
tashkilotlari kiritildi.
Bu davrda «O‘zbekiston havo yo‘llari» belgisi bilan parvoz qilayotgan 
samolyotlar turli davlatlarda joylashgan 40 dan ziyod aeroportga muntazam 
qatnay boshladi. Aviatsiya sohasida amalga oshirilgan chuqur o‘zgarishlar 
mamlakatimiz  iqtisodiyotini  mustahkamlashda,  uning  dunyo  miqyosidagi 
obro‘-e’tiborini yanada oshirishda o‘ziga xos omil bo‘ldi.
Temir yo‘llar qurilishida ham bir qator ishlar amalga oshirildi. 2001-yilda 
341  km  bo‘lgan  Navoiy–Uchquduq–Sultonzoda  yo‘nalishi,  2007-yilda 
uzunligi  220  km  bo‘lgan  G‘uzor–Boysun–Qumqo‘rg‘on  yo‘nalishi 
qurilishi  tamomlangan.  O‘zbekiston  va  Afg‘oniston  o‘rtasidagi  savdo-
 
sotiq,  tranzit  aloqalarining  rivojlanishi  va  O‘zbekistonni  dengiz  tran-
 
sportiga  olib  chiqadigan  eng  yaqin  yo‘l  Afg‘oniston  orqali  o‘tishini
 
hisobga  olgan  holda  bir  qator  yangi  temir  yo‘l  qurish  loyihalari  ishlab
 
chiqildi.  2010-yil  O‘zbekiston  Afg‘oniston  uchun  strategik  ahamiyatga
 

---

40
ega bo‘lgan loyihani amalga oshirdi, ya’ni Hayraton–Mozori Sharif temir 
yo‘lining  75  kilometrini  qurib  berdi.  Bu  kabi  tranzit  loyihalarining  amalga 
oshirilishi  O‘zbekiston  tashqi  savdo  geografiyasining  kengayishiga  asos 
bo‘ladi. 
2016-yil  iyunda  Angren–Pop  temir 
yo‘li  va  Qamchiq  tunneli  ochildi. 
Qamchiq  dovoni  orqali  o‘tuvchi 
Angren–Pop  tarmog‘ining  qurilishi 
Farg‘ona vodiysini O‘zbekistonning 
boshqa  hududlari  bilan  bog‘lashga 
imkon  tug‘dirdi.  Bundan  tashqari, 
 
temir yo‘lning uzunligi 123,1 
kilometrni tashkil etib, ushbu loyiha 
doirasida uzunligi 19,2 kilometrdan 
iborat bo‘lgan temir yo‘l tunneli 
qurildi. 
O‘zbekiston Respublikasi hukumati 
yo‘lovchi tashish sohasida yangi tex- 
nologiyalarni joriy etish uchun Tosh-
kent–Samarqand  yo‘nalishi  bo‘ylab
 
tezyurar yo‘lovchi tashishni tashkil 
qildi.  Yangi  tezyurar  poyezd  nomi
 
Afrosiyob  bu  –  Samarqand  viloya-
 
O‘zbekiston temir yo‘llari xaritasi.
Afrosiyob poyezdi.
Qamchiq tunneli.
Nukus
Urgench
Buxoro
Navoiy
Samarqand
Termiz
Qo‘qon
Marg‘ilon
Andijon
Qarshi
Olat
Toshkent

---

41
tida  joylashgan  qadimiy  shahar  sharafi ga  qo’yildi.  2011-yilning  oktabridan
boshlab  undan  tijorat  maqsadida  foydalanish  yo‘lga  qo‘yildi.  O‘sha  yili 
ikkinchi poyezd ham 
keltirilib, 2012-yilning mayidan o‘z qatnovini boshladi.
 
Mustaqillik yillarida Toshkent metrosi qurilishi ham jadal sur’atda o‘sdi. 
2001-yil  avgustda  Yunusobod  yo‘nalishining  6  ta  bekatdan  iborat  birinchi 
qismi foydalanishga topshirilib, yo‘lovchi tashish yo‘lga qo‘yildi.   
2016-yil Sh. Mirziyoyevning tashabbusi bilan 7,1 kilometr bo’lgan 
Toshkent  metropolitenining  Sergeli  liniyasi  qurilishi  olib  borilmoqda. 
Mazkur  qarorga  ko‘ra  yangi  liniyani  2020-yilga  qadar  qurib  foydalanishga 
topshirish ko‘zda tutilgan. Sergeli metro liniyasi bugungi kungacha Markaziy 
Osiyoda  qo‘llanilmagan  butunlay  yangicha  estakada  usulida  bunyod 
etilmoqda.  Ya’ni  mazkur  yo‘l  ko‘priksimon  tarzda  quriladi,  poyezdlar  yer 
ustida harakatlanadi.
 
O‘zbekiston dengizga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqish imkoni cheklangan 34 ta
davlatdan biri hisoblanadi. Shu sababli havo yo‘llari transporti respublika 
iqtisodiyotida  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.
 
2012-yilga kelib aviakompaniya 
zamonaviy  havo  kemalari  bilan  ta’minlandi.  «O‘zbekiston  havo  yo‘llari» 
aviakompaniyasi  dunyoning  25  dan  ortiq  mamlakatiga  parvozlarni  amalga 
oshirib, yiliga qariyb 75 ming tranzit yo‘nalishning havo harakatini boshqar-
moqda.  Shuningdek,  aviakompaniya  tarkibida  faoliyat  ko‘rsatayotgan, 
so‘nggi avlod aviatsiya texnikalariga texnik xizmat ko‘rsatish va ularni 
ta’mirlash bo‘yicha Markaziy Osiyo mintaqasida yagona bo‘lgan markazning 
xizmatlaridan 320 ta xorijiy aviakompaniya samolyotlariga aeronavigatsiya 
xizmati ko‘rsatila boshlandi. O‘zbekiston Milliy Aviakompaniyasi Boeing –
757/767,  A-320  samolyotlari,  vatanimizda  ishlab  chiqarilgan  Il-114–100 
zamonaviy  laynerlari,  Boeing  –  767–300  ER    yuk  tashuvchi
 samolyotlarga 
ega bo‘ldi. 2016-yilda yangi avlod samolyotlari Boeing – 787 Dreamliner 
keltirildi. Xalqaro parvozlar xaritasiga e’tibor bersak, O‘zbekiston MDHning 
barcha  yirik  shaharlari  va  jahonning  AQSH,  Germaniya,  Buyuk  Britaniya,