1-ma’ruza 1-mavzu: materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi fanining predmeti va vazifasi

Tokarlik avtomatlari va yarim avtomatlari
(avtomat va yarimav-
tomatstanoklarningumumiyta'rifi 8- bobdaberilgan). 
Avtomat-stanokdatexnologiksiklnibajarish, 
shuningdektayyorbo'lgandetalnibo'shatibolishvayangi 

---

 
  133
 
zagotovkanio'rnatibmahkam-Iash uchunzarur bo'lganbarchaasosiy 
vayordamchiharakatlarav-tomatlashtirilgandir. 
Yarim avtomat-stanokdabir zagotovkaniishlashsiklinitashkiletuvchi barcha asosiy 
va yordamchi harakatlaravtomatlashtirilgan. Detainingishlovitugagandanso'ng 
yarimavtomatto'xtatilib, ishchidetalni bo'shatiboladi, yangi 
zagotovkanio'rnatadivastanokniqay-tadanishgatushiradi. 
Tokarlik avtomatik stanoklari birva ko'p shpindelli bo'ladi. Za-monaviy bir 
shpindelli avtomatlarda 3-60 mm, ko'p shpindelli av-tomatlarda esa 15-125 mm Ii 
chiviqlardan detallar tayyorlanadi. Avtomat tipini tanlash ishlab chiqarishning 
hajmi (seriyaliIigi)ga, ishlov berish aniqligiga, shuningdek iqtisodiyjihatlarga 
bog'liqdir. 
Tokarlik avtomatlarida stanokning aniqIigi, ishlov turi va qo'llaniladigan 
kesuvchi asbobga qarab detallarga 8...13 
kvalitetlar va yuza tozaligi
dan
oraliqda ishlov berish 
mumkin. 
 
Zagotovka sifatida avtomatik tokarlik stanoklarida chiviq (пруток)1аг, donali 
zagotovkalar va diametri 12 mm gacha bo'lgan simlar olinadi. 
Shpindellarningjoylashishi bo'yicha gorizontal va vertikal, bajara-digan 
operatsiyalari bo'yicha bir shpindelli avtomatlar shakldor-kesib tushiruvchi, 
shakldor-bo'ylama yo'nish va tokarlik-revolver tur!ariga bo'linadi. 
Shakldor-kesib tushirish avtomatlari 0 3-25 mm Ii kalta shakldor detallarga ishlov 
berish uchun mo'ljallangan.Zagotovka shpindelda sangali qisqich yordamida 
mahkamlanadi. Stanokda 2 dan 4 tagacha support bo'lib, ularning shakldor va 
kesib tushiruvchi keskichlari faqat ko'ndalang yo'nalishda harakatlanadi (10.7-
rasrn). 
Shakldor-bo'ylama yo'nish avtomatlari kichik diametrli uzun de-tallar uchun 
mo'ljallangan. Avtomatda 4-5 ta ko'ndalang support bo'lib, ular alohida 
kulachoklardan ko'ndalang surish harakati olib zagotov-ka atrofidajoylashtirilgan 
bo'ladi. 
 
 
 
 
 

---

 
  134